Over Jaap Voigt
Jaap Voigt (1941)
Naast mijn studie in de geologie van 1959 – 1966 zat ik in het Nederlands Hockey elftal. Na de diensttijd als Marine Officier ging ik werken bij Philips en werd daar opgeleid tot organisatie adviseur. In die tijd was dat nog geen academische opleiding. In 1972, op mijn 32ste jaar, werd ik zelfstandig organisatie adviseur; één van de eerste ZZP’ers in Nederland.
In de jaren ‘70 ben ik naast het advieswerk nog werkzaam geweest als boekverkoper (van een esoterische boekhandel), als oprichter van een blad voor windsurfers (voor Nijverdal ten Kate), als zakelijk leider en medespeler van een toneelgroep voor kinderen op basisscholen, als assistent regisseur bij een documentaire over Philips (van regisseur Jan Vrijman). Kortom: iemand met zijn wortels in de jaren ‘60 die opnieuw richting probeert te vinden.
1978 – 1990 Ik werkte als trainer in groepsprocessen, organisatie adviseur, en later als therapeut, na een opleiding in de bio-energetica bij John Pierrakos, in “The Centre of the Living Force” (Woodstock, Amerika).
Als organisatie ontwikkelaar werkte ik voor een groot aantal profit – en non-profit organisaties, waaronder de Pro Juventute, Geïllustreerde Pers, Johnson Wax, het ABP, de Politie organisatie, het Openbaar Ministerie, de AIVD……..
Tevens was ik in die tijd betrokken bij de persoonlijke rouwverwerking van mensen ten gevolge van massa ontslagen, als deel van het sociaal plan dat door de organisatie die over moest gaan tot ontslagen, opgesteld werd.
1990 – 1998 Op werkgebied heb ik mij vanaf mijn 50ste jaar ontwikkeld tot iemand die kan nadenken over de identiteit van binnensteden en buitenwijken vanuit historische en de morfologische ontwikkeling (de mensen en de kaarten door de tijd heen). Daarbij waren de toenmalige problemen op het gebied van ruimtelijke ordening, sociale infrastructuren, economie en beheer de aangrijpingspunten. Ik werkte als externe projectleider voor gemeenten betreffende de herstructurering van binnensteden. Opdrachtgever was in de meeste gevallen B en W, wethouder Ruimtelijke Ordening. De verschillende takken van het ambtelijk apparaat werden in deze projecten ingeschakeld. Dat heb ik gedaan in Den Haag, Groningen, Vlaardingen, Haarlem en Rotterdam, Arnhem en Nijmegen.
Daarnaast voerde ik persoonlijke gesprekken met mensen die in het uitoefenen van hun (hoge) maatschappelijke functie met integriteitsproblemen kampten. Daarin had ik een gewetensfunctie.
Vanaf 1982 was ik mede-oprichter en eigenaar, samen met Hans en Hanneke Korteweg, van het ITIP (Instituut voor Toegepaste Integrale Psychologie). Dit instituut werd in 2001 overgedragen aan de volgende generatie en is thans werkzaam onder de naam “School voor Leven en Werk”, gevestigd te Zutphen.
Vanaf 2001 tot 2010 verzorgde ik voor Defensie de voorbereiding, begeleiding en nazorg van Humanistisch Geestelijke Verzorgers voor UN Missies (Irak 3 en 4, Afghanistan, Uruzgan 1 t/m 8 en Kabul 1 en 2) en werkte met de verwerking van oorlogstrauma’s in Israël en Gaza in 2008 en 2009.
Van 2009 – 2014 verbleef ik ongeveer een half jaar per jaar in de Himalaya, Noord India, waar ik in een Leraar had, die inmiddels is overleden en in een ashram woonde. Ik bestudeerde de oude Indiase boeken en mediteerde veel.
Van 2014 – heden, 2021 ben ik door gegaan met het geven van persoonlijke sessies over levensvraagstukken en trauma’s. Daarnaast zijn er leergroepen gevormd die nu al een aantal jaren regelmatig bij elkaar komen voor verdieping, studie en uitwisseling. Het betreft bijvoorbeeld een groep mensen van rond de 35 jaar die allemaal een eigen carrière maken en bij elkaar komen om uit te wisselen over hoe je in deze tijd “heel” blijft en je bezieling kan blijven uitdrukken in je werk. Een andere groep zijn strafrecht advocaten die bezig zijn de menselijkheid en rechtvaardigheid weer terug te brengen in de rechtspraak, met de afgelopen het begrip “vergeving” als speerpunt.
Ik produceerde de afgelopen twee jaar veel podcasts over verschillende onderwerpen, zoals een thematische benadering van de Dao De Jing (11 stuks), over “de kunst van het menszijn” (40 stuks), handleiding bij het schrijven van je eigen biografie (7 stuks), bespreking van de maanden op basis van mijn boek “Leven en werken in het ritme van de seizoenen” (13 stuks), verdieping van het boek “de kunst van het oorlogvoeren” waarin ik alle hoofdstukken en de verschillende commentaren bespreek (14 stuks).
Deze podcasts komen in de loop van dit en volgend jaar beschikbaar op deze website. Ik ben van plan nog veel meer podcasts van mijn opgedane kennis te maken ten behoeve van zij die na mij komen.
Het lichamelijke verval begint een grotere rol te spelen. Ik ben veel ziek geweest, de motor van het lichaam krijgt meer problemen maar mijn geestkracht trekt mij er steeds doorheen.
Ik ben dit jaar 80 geworden en wil graag een tijdje mee.
Ik heb in de loop van mijn leven een aantal boeken geschreven en gepubliceerd:
In 1986 samen met Hans Korteweg “Helen of Delen: Transformatie van mens en organisatie”.
In 1992 samen met Hans en Hanneke Korteweg “De Grote Sprong”.
In 2003: een Nederlandse vertaling van de “Dao De Jing van Lao Zi” (direct uit het Chinees) met een commentaar.
In 2008: “Leven en werken in het ritme van de seizoenen”, samen met fotograaf Hapé Smeele. In 2020 verscheen de vijfde druk.
In 2010: “Waarom naar Gaza”, een reisverslag van hulpverlening in Gaza en een verslag van de rouwverwerking van de eigen jeugd.
In 2013: “het Gouden Elixer” samen met Rob Tans en Natasja Gras.
In Vriendschap de Weg doorgeven – Steven Batchelor
Zoals de dageraad de voorloper is van de zon die opkomt,
Zo is ware vriendschap de voorloper van het begaan van een Weg
De geestelijke stromingen die mij aantrekken willen mij niet iets leren waarin ik moet geloven, maar iets dat ik kan doen of laten. Dit gekoppeld aan het “dagelijks brood” dat het voortgaande leven op mijn bord heeft gelegd, leidt tot een bepaalde levenshouding: tot een leefwijze van iemand die op Weg gaat en zich daarbij door één of meerdere geestelijke stromingen laat inspireren.
Het werkingsveld dat de mens in zichzelf heeft opgebouwd door zijn geloof, zijn talenten, zijn doen en laten en zijn conditioneringen heeft een effect op de buitenwereld en die buitenwereld heeft daarop een reactie. Wie een leer volgt, welke geestelijke leer dan ook, en het spel tussen ‘binnen’ en ‘buiten’ onder ogen ziet, en dus wakker is, zal zijn eigen conditioneringen stap voor stap afleggen en aangesloten op zijn leer steeds meer instrument van worden van de Liefde, die al het leven voortbrengt.
De be-oefening is niet alleen het ontwikkelen van vastbeslotenheid en integriteit in je eigen hart. Ze wordt belichaamd in vriendschappen. Ze wordt gevoed, gedragen en uitgedaagd door het voortdurend contact met vrienden en mentoren die de een eigen weg in hun eigen leven proberen te verwezenlijken.
Wij zijn alleen geboren en zullen alleen sterven. Veel van onze gevoelens en gedachten kunnen we nooit volledig delen. Maar toch wordt ons leven bepaald door relaties met anderen. Het lichaam getuigt van ouders en eindeloze generaties voorouders, de taal getuigt van taalgenoten, de meest particuliere gedachten getuigen van hen die we liefhebben en vrezen. Tegelijkertijd zijn we altijd alleen met anderen.
We zijn medeschepselen, die een gemeenschappelijke werkelijkheid bewonen, en we zoeken relaties die ons sterken op onze visie op het leven. In termen van beoefening van een Weg is een ware vriend niet alleen iemand met wie we gemeenschappelijke waarden delen en die ons aanvaard zoals we zijn, maar ook iemand van wie we kunnen verwachten dat zij of hij onze visie op het leven kan verfijnen, ons kan leiden als we de weg kwijt zijn, ons kan helpen het pad te volgen, en ons lijden kan verzachten door zijn of haar geruststellende aanwezigheid.
Zulke vriendschappen komen regelmatig voor tussen gelijken met dezelfde aspiraties en belangstelling. Maar bepaalde cruciale vriendschappen sluit je soms met mensen voor wie je respect hebt omdat ze rijper en wijzer zijn dan jijzelf. Zulke mensen bieden je leiding en zekerheid met elk aspect van hun wezen. Hoe zij bewegen, hoe ze je blik vasthouden, hoe ze spreken, reageren op een plotselinge uitdaging, hoe ze zitten en hoe ze hun dagelijks werk doen: al die dingen zeggen je evenveel als hun woorden. En het roept ook jou op om op die manier te reageren. In zo’n relatie ben je niet louter ontvanger van kennis. Je wordt uitgenodigd tot interactie, tot uitdagen en uitgedaagd worden.
Zulke vrienden zijn leraren in die zin dat ze de kunst verstaan om van elke situatie te leren. In hen zoek je geen volmaaktheid, maar een diepe aanvaarding van de menselijke onvolmaaktheid; geen alwetendheid maar een ironisch toegeven dat je het niet weet. Je hoeft je niet meer te laten verleiden door charismatische leveranciers van verlichting. Want ware vrienden proberen je niet te dwingen, hoe zacht en redelijk ook, om dingen te geloven waarvan je onzeker bent. Deze vrienden lijken op vroedvrouwen die tevoorschijn halen wat geboren wil worden. Ze willen zichzelf niet onmisbaar maken, maar overbodig.
Deze vrienden zijn onze vitale schakel met verleden en toekomst. Want ook zij zijn gevoed door vriendschappen, in vele gevallen met mensen die nu dood zijn. De beoefening van de Weg is van vriendschap tot vriendschap doorgegeven, in een lijn die door de hele geschiedenis is terug te volgen, tot de bronnen van de stichters zelf. Via vriendschappen is ons een broze draad toevertrouwd die de vroegere en toekomstige generaties verbindt. Het begaan van een Weg kan alleen bloeien als zulke vriendschappen bloeien. Een andere manier van overdracht is er niet.
Er is een gemeenschap met vrienden voor te stellen waarin diversiteit gevierd wordt in plaats van gecensureerd. Waarin kleinschaligheid niet als een mislukking maar als een succes wordt beschouwd. Waarin de macht door iedereen wordt gedeeld en niet bij een elite van deskundigen ligt. Waarin mannen en vrouwen werkelijk als gelijken worden behandeld. Waarin vragen meer worden gewaardeerd dan antwoorden.
Over de naaste toekomst (2012 – 2024)
Pluto’s hulp – Artikel van Linda Rood
Pluto geeft, volgens mij, heel duidelijk weer in wat voor proces we ons als mensheid momenteel bevinden. Wat de bedoeling is en hoe de planeten ons hierbij helpen. Dat het je een hart onder de riem mag steken en helpt om je te verbinden met vertrouwen. Alles klopt precies, ook de crisissen, hoe pijnlijk ze ook zijn.
Pluto
Pluto oefent een krachtige invloed uit op de evolutie van de ziel. Zowel in je persoonlijke leven als voor de mensheid in zijn geheel.
Pluto is een onpersoonlijke ofwel trans-persoonlijke dwergplaneet, omdat hij niet heerst over de opbouw van de persoonlijkheid of het perfectioneren daarvan, maar juist over het afbreken en transformeren daarvan. Hij wijst naar wat je zielen-pad is en welke potentieel tot bloei kan komen. En niet onbelangrijk, hij helpt ons te ontwaken in ons ware zelf. En dat begint voor de meeste mensen met de realisatie van wat je allemaal niet bent (‘Ik ben niet dit lichaam, niet deze geest, niet deze persoonlijkheid’ enz.) De manier waarop Pluto ons helpt is dan ook door omver te werpen wat niet meer passend is. Hij geeft ons crisissen.
Zijn we op het juiste spoor?
De vraag die Pluto aan je stelt is: ben je op het juiste spoor? Volg je de flow of oude, ineffectieve conditioneringen? En het teken waar Pluto staat geeft aan wat het thema is waar het over gaat. Momenteel staat Pluto in het teken Steenbok en Steenbok gaat over maatschappelijke verhoudingen, ordening, structuur, verantwoordelijkheid, beperking en grenzen. Dat betekent dat we als mensheid nu uitgenodigd worden om na te denken en stil te staan bij of de huidige maatschappelijke verhoudingen en structuren nog wel bij ons aansluiten. Zijn we daarmee nog wel op het juiste spoor?
Pluto in Steenbok
In 2008 kwam Pluto in Steenbok en hij blijft daar tot eind 2024. Dat is best een lange tijd omdat Pluto’s (ziels-)processen tijd kosten. Pluto in Steenbok laat zien en legt bloot welke structuren niet meer voor ons werken, maar tegen ons. Wat vinden we belangrijk? Waar kiezen we voor? Wat is onze zielsbestemming? En het mooie is dat Pluto niet opgeeft en net zolang doorgraaft tot de onderste steen boven is en de wortel van overtuigingen en ongezonde patronen en structuren eruit zijn. De manier waarop dat in 2008 gebeurde was dat de niet bezielde bedrijven omvielen. Want Pluto was nog maar net in het teken Steenbok toen de eerste crisis zich aandiende. De banken vielen om. We werden uitgenodigd om te onderzoeken of we nog in het oude bank- en geld (waarden-)systeem wilden investeren. Daar waar we als maatschappij vooral gericht waren op winst maken, stelt Pluto ons de vraag of we daar nog wel op willen blijven koersen. Gaat het om dividend, aandelen, bonussen, zoveel mogelijk winst maken of gaat het om doen wat je hart je ingeeft? Wat heeft werkelijk waarde? Ik vind het mooi om te zien hoe beroepen in zorg, voeding en onderwijs nu her gewaardeerd worden.
Naar het Waterman-tijdperk
De reden dat Pluto-processen zoveel tijd nodig hebben, is omdat mensen het moeilijk vinden om oude, vertrouwde patronen los te laten. Zelfs aan de meest pijnlijke patronen zijn we geneigd vast te houden. Daarom helpt Pluto het oude en vertrouwde omver te werpen, zodat we er gewoonweg niet meer aan kunnen vasthouden. En tegelijkertijd laat Pluto ook zien wat de bedoeling is, als lichtpunt. Want Pluto laat intact en heel wat vanuit onze ziel de bedoeling is. Als je de maatschappij met een huis vergelijkt dan sloopt Pluto de delen van dat huis die onbezield zijn, terwijl hij de fundering voor een gezond en bezield nieuw huis intact laat.
Moed houden
Dit soort uitdagingen zijn niet gemakkelijk. Het dragen van pijn, voelen wat de situatie met je doet… En het is natuurlijk ook eng en pijnlijk dat het bij een crisis twee kanten op kan gaan. Graven we ons nog meer in op oude op (on)macht gebaseerde structuren of openen we in de zachte maar ongrijpbare vrede van ons hart? Zoals je bij individuen kunt zien, durft niet iedereen die sprong aan. Dat risico bestaat… Het risico bestaat dat we het als mensheid als geheel niet aandurven en vasthouden aan iets wat duidelijk niet meer werkt. En hoe meer weerstand en verzet er is, hoe moeilijker het proces verloopt. Maar ieder die nu al afstemt op zijn hart en los durft te laten wat in werkelijkheid nooit vast was, draagt bij aan het ontstaan van die nieuwe aarde. En je hebt daarbij dus het universum aan je zijde! Hoe mooi is dat!?
Mocht het nou zo zijn dat het lezen van deze tekst op een angst knop heeft gedrukt, dan zou ik je willen uitnodigen om terug te keren naar je hart, waar vertrouwen is. Want liefde, vertrouwen en ons fundamentele een-zijn is waar Pluto ons in helpt ontwaken. Dat is de bedoeling, dat is waar alle krachten ons bij helpen en in steunen. En het is een spannende tijd waarin angst, oude overtuigingen, verhalen en patronen naar boven kunnen komen. Verdraag ze, wees met ze, onderzoek wat je er nog over gelooft. Vanuit je hart.
Hieronder vind je tekst, geluid en beeld dat Jaap inspireert
Antonio van God verlaten – Konstantinos Kavafis
Wanneer je rond middernacht plotseling
een onzichtbare stoet voorbij hoort trekken
met betoverende muziek en stemmen
treur dan niet onnodig om het geluk
dat je nu in de steek laat, je werken die mislukten
je plannen voor het leven die allemaal illusies bleken.
Zeg, als iemand die lang is voorbereid en gezegend is met moed,
vaarwel tegen haar, het Alexandrië dat weg gaat.
Houdt bovenal jezelf niet voor de gek, zeg niet
dat het een droom was of dat je gehoor je misleidde,
verlaag jezelf niet met degelijke ijdele hoop.
Als iemand die lang is voorbereid en gezegend is met moed,
zoals het jou, die zo’n stad vergund was, past
ga vastberaden naar het raam
en luister met ontroering, niet met de smeekbeden en
het jammeren van de lafaards, maar…..in opperste verrukking
naar de klanken van de betoverende instrumenten
van het geheime koor
en zeg vaarwel tegen haar, het Alexandrië dat je verliest.
Het gedicht Antonio van God verlaten van Kavafis was de inspiratie voor Leonard Cohen om Leaving Alexandra te schrijven.
Geïnspireerd door Thomas Merton
Ik leef nu in het aangezicht van de dood,
wat alleen maar weer de vraag naar de zin van het leven oproept.
Ik worstel met de dood en zoek naar iets diepers dan de dood
omdat ik Weet dat er iets diepers is.
Mijn roeping is om nog in dit leven
voorbij de tweedeling van leven en dood te geraken
om voor altijd getuige van het leven te zijn.
De 7 Corona Brieven
Vanaf half maart tot begin mei 2020 schreef ik zeven Corona brieven aan mensen met wie ik afgelopen jaren geleefd en gewerkt heb. Dat zijn vrij uitgebreide brieven geworden waarin ik mijn gedachten en gevoelens over de coronacrisis deel en inzichten te geven die je helpen om “heel te blijven” in deze bizarre tijd. In iedere brief zijn een aantal vragen opgenomen die je als verwerkingsmogelijkheid kan gebruiken.
,
Datum: 17 maart 2020
Van: Jaap Voigt
Aan: mensen waarmee ik gewerkt heb.
Betreft: Verhouding tot het Coronavirus en de gevolgen daarvan
Beste mensen,
Ik stuur deze mail naar alle mensen die ik de afgelopen jaren heb ontmoet in retraites, studiegroepen, onderzoeksgroepen en tijdens persoonlijke gesprekken. Met jullie is een “taal”, een inhoud en een relatie ontwikkeld die nu geactiveerd kan worden en door jullie en mij dienstbaar gemaakt kan worden in de tijd waarin we nu beland zijn.
Ik zou dit stuk een naam kunnen geven zoals:
Psychische hygiëne in tijden van grote onzekerheid of Mobilisatie van de stilte en hoe te handelen onder onzekerheid
of Naar binnen keren en naar buiten handelen
Inleiding
Het wordt nu per dag duidelijker dat we met de komst van het Coronavirus in een onvoorstelbare turbulentie terecht zijn gekomen en dat de gevolgen niet te overzien zijn. Dat speelt zich op wereldschaal af en dat is de grootste spiegel die er is. Als individueel mens voelen we ons onmachtig. Weer is het onvoorstelbare gebeurd, net als in 2001 en 2008. Van een overkoepelende visie is voorlopig geen sprake en dat kan ook niet.
Ikzelf en jullie stellen ons al heel lang de vraag hoe we te midden van een wereld die in hoog tempo “ontmenselijkt” toch ons eigen leven vorm kunnen geven en ons dagelijks brood kunnen verdienen zonder uitverkoop van onze ziel te houden. Dat is de essentie van al onze bijeenkomsten in de afgelopen jaren geweest. Alles wat we in dat jarenlange proces met elkaar verworven hebben kan nu aangewend worden ten behoeve van onszelf en van onze naasten.
We worden geen “redders” maar we gaan wel onze uiterste best doen om onze werking, die van binnen uit komt, gestalte te geven.
De situatie nu
Cijfers, meningen, voorspellingen, aanpakken, interpretaties, lessen uit vorige pandemieën, worden massaal via de media over ons uitgestort, waar jij en ik geen raad mee weten. Het is maar te hopen dat onze politici en beleidsmakers er het beste van maken. We kunnen de situatie en de ontwikkelingen niet beïnvloeden, alleen maar mee stromen met de gebeurtenissen en daarin onze eigenheid zo veel mogelijk behouden.
We worden op onszelf terug geworpen met onze eigen vragen en problemen, ons eigen “dagelijks brood”, en de informatiestromen vanuit de buitenwereld helpen ons niet om die op te lossen en het kan zelfs verwarrend werken.
We dienen bovenal steeds terug te keren tot onze eigen rust, kalmte en authenticiteit zodat de kwaliteiten die in ons zitten hun werking kunnen doen. Want alleen van daar uit zijn we in staat de volgende stap die voor ons ligt te bepalen. Dat geldt voor ieder moment, voor ieder mens en iedere groep.
Waar we nu staan als we naar “buiten” kijken? (Dit is de mening van Jaap, Als je wat anders vindt maak dan je eigen uitgangspunten)
De Coronacrisis gaat langer duren dan onze (collectieve) persoonlijkheid wenst en aan kan. Dat wil zeggen dat veel mensen en groepen op een breekpunt komen en dat gaat niet zonder slag of stoot en dat zal er niet leuk of aardig uitzien! Dat wordt bitter en gaat gepaard met gekte en geweld, die naar binnen en/of naar buiten zijn weg vindt!
Als we met alle maatregelen die zondag 15 maart genomen zijn de piek nog kunnen afzwakken zodat de gezondheidszorg niet overbelast wordt dan zal het proces langer duren.
Laten we als eerste moment om er iets over deze situatie te kunnen zeggen eind juni nemen, dat is drie maanden vanaf nu.
Wat betekent dat voor jou?
Alle maatregelen zijn er nu op gericht om het aantal besmettingen beperkt te houden, de piek van de curve af te halen, zodat er geen overbelasting van ons zorgstelsel zal komen. Dit is wat er nu gedaan kan worden en dat voelt juist. Handhaving is bijna niet nodig want iedereen voelt wel aan dat het echt moet.
Deze maatregelen zijn onderdeel van een grotere strategie die “ kweken van groepsimmuniteit” beoogd. Het scenario hiervan is denk ik nog heel beperkt doorgedrongen tot mensen. Ik moest echt mijn best doen om het onder ogen te zien.
Zo’n 60% van de bevolking zal het Coranavirus moeten doorstaan. D.w.z. ziek worden en een eigen immuunsysteem opbouwen. Dat gaat in Nederland over 10 miljoen mensen. Zo’n 80% zal daar weinig last van hebben. Bij 10-15% is ziekenhuis opname nodig (1 -1,5 miljoen mensen) en bij 5-10 % (0,5 – 1 miljoen mensen) opname op de Intensive Care. Het sterftecijfer tussen 0,5 en 2,5 % betekent dat tussen nu en twee jaar tussen 50.000 en 250000 mensen overlijden (bovenop het normale sterftecijfer, dat in 2018 153000 mensen waren).
Wat betekent dit voor jou?
Voor mij betekent het dat we er allemaal van kunnen uitgaan dat we het coronavirus zullen krijgen en daar onze eigen afweer tegen zullen opbouwen of niet. Ook de ouderen. Het idee dat het “kweken van groepsimmuniteit” en bescherming voor ouderen zou zijn is volstrekte onzin. Ze krijgen het misschien later of moeten de rest van hun leven in isolement leven. Die krijgen het vroeg of laat ook en zo’n 10% gaat daar aan dood.
Ik zelf zit in de hoogste risicogroep(oud, hartfalen, de ziekenhuis bacterie MRSA die ik in India opliep en zelfs niet met antibioticakuren weg te krijgen valt, artrose) en ga er van uit dat ik het virus vroeg of laat krijg. En ik hoop dat ik bij de 9 van de 10 hoor die blijft leven. Ik word rustig van die gedachte.
Zoals bij alle grote plotselinge overgangen in het collectieve en in ons persoonlijk leven zal er sprake zijn van massale ontkenning en afwending en dat leidt tot gekte, meer pillen en massaal verblijven in vergetelheid. De persoonlijkheid zal geen middel schuwen om zich af te wenden!
Welke ontkennings-mechanismen herken je in jezelf, en bij de mensen om je heen en in de maatschappij?
Maatschappelijk en economisch / financieel zullen we in onbekend gebied terecht komen waar de woorden als ontwrichting, niet-weten, minder van alles, afbouw, verlies en dood een grote rol zullen spelen. Kortom alle concepten die door de (collectieve ) persoonlijkheid gehaat en ontkend worden komen aan de orde. Dat gaat niet met een feitelijke benadering worden opgelost, vandaar dat wij ons nu keren tot de subtielere gebieden van het bestaan om rust te verkrijgen. Van daar uit kunnen we “verbijsterende waarheden” onder ogen blijven zien en er zo goed mogelijk op kunnen reageren. Dit gaat misschien nog wel een jaar duren.
Wat betekent dat voor jou?
Na deze crisis zal onze maatschappij nooit meer “de oude” worden. Een buitengewone onzekere overgangsperiode is begonnen.
Hoe ben jij door jouw levensovergangen heen gekomen?
Het bewustzijn daarop zal je helpen om collectieve spanningen die gaan komen onder ogen te zien en uit te houden.
Voorlopige conclusies:
We zijn aangewezen op wat we al in huis hebben en daar moeten we het nu mee doen en wel op de volgende lagen: je werk, je financiën, je fysiek, gevoelsmatig, mentaal en qua “aansluiting” met een (inspiratie)bron. Naarmate deze lagen beter op elkaar zijn afgestemd zal onze intuïtie (“dat orgaan dat ogenblikkelijk Weet”) scherper zijn en dat is wat we nodig hebben in de komende tijd.
Denk niet dat je te weinig hebt, ook niet als je je lichtelijk of zwaarder aangetast voelt. Je hebt de laatste jaren het vermogen en de gereedschappen verworven om terug te keren naar rust.
Inventariseer bij jezelf welke voeding op welke laag jij in de komende tijd nodig hebt. Dat is prioriteit 1 in je leven want daarmee blijf jij zo heel mogelijk en kan je er wellicht voor anderen zijn.
Vanuit een heel onpersoonlijk perspectief kan gezegd worden dat deze nood ook het beste in de mens naar boven kan halen zoals meer solidariteit, doorprikken van de krankzinnige mythe van economische groei, vermindering van de luchtvervuiling (zoals in China nu) en een noodzakelijke naar binnenkering.
Wat is het beste dat in jou naar boven komt?
Welke positieve ontwikkelingsmogelijkheden zie jij nog meer?
We zijn door nood gedwongen aan een collectieve retraite begonnen waarbij de meeste mensen geen enkele ervaring hebben wat er dan gebeurt. De wetmatigheden van het proces in een retraite zullen nu op grote schaal naar voren komen.
De afgelopen jaren hebben wij allemaal individueel en als groep intensief kennis gemaakt met die wetmatigheden. En voor mij is het mijn werk geweest.
Bijvoorbeeld: start met goede wil – ontmoeting met weerstand zoals oude patronen die een lijden veroorzaken – in de stilte komen vroegere trauma’s boven – koppig vastzitten en woede en verdriet – hulp zoeken en aanvaarden – breken – opluchting en terugval – leren opstaan na terugvallen – ontdekken van de eigen inspiratie en die plaatsen in de levensstroom – (lang) uitrusten.
Dit gaat lang duren!!! Reken maar minstens op een jaar en wellicht de komende jaren.
Kijk in jezelf en om je heen waar je deze fasen herkent? Zie je nog andere fasen?
Wat heb ik de afgelopen jaren zelf geleerd en overgedragen?
(deze vraag is voor iedereen om te beantwoorden, want die verworvenheden kunnen nu toegepast worden in je eigen leven en overgedragen worden naar anderen. Mijn voorbeeld dient uitsluitend om jouw eigen verhaal te maken)
Mijn persoonlijkheid die controle wenst te houden over mijn leven en die veiligheid, zekerheid en continuïteit eist, is dood gegaan. Dat ging niet zonder slag of stoot, dat is een lange doodstrijd geweest die af en toe nog de kop op steekt. Ik moet daar zo min mogelijk aandacht aan geven want dan groeit de stem die de baas wil blijven alleen maar. Ik moet de andere kant uit, naar binnen toe en stil worden. Als dat lukt dan ervaar ik weer Ruimte, iets dat Ziet, een Waarnemer die niet mijn persoonlijkheid is maar die kijkt en Weet wat de werkelijkheid is en daar ook naar kan handelen. Ik ziet dan ook subtielere lagen om mijzelf heen. Ik word “instrument’ van iets dat groter is dan mijn persoonlijkheid, ik word onderdeel van een levensstroom die door mij heen komt.
Als ik zo naar mijzelf kan kijken dan mag ik ook zo naar de wereld kijken.
Ik heb de afgelopen jaren moeten leren om te midden van lichamelijke verval en fysieke pijn mijn gevoelswereld gelijkmatig te houden en mijn geestkracht te versterken. Dat is gelukt en ik leef nog en ben helder! Ik denk dat die ervaring nu goed van pas komt.
Om mijn lichaam heen ervaar ik subtielere “velden”. Dat zijn: mijn gevoelswereld met al zijn stromingen van vreugde, verdriet, haat, begeerte, onvermogen, onmacht, extase, enz, enz, mijn mentale wereld met zijn concepten, vooronderstellingen en bovenal een Mysterieuze wereld waar ik op aangesloten kan raken. Pas als deze “velden” redelijk congruent zijn dwz als ik volg wat ik hoor uit het Onbenoembare, als ik voel wat ik denk, en ik doe wat ik voel ervaar ik mijzelf heel (latijn: integer) en vervuld.
Ik geef mij over aan een levensstroom die ik feitelijk ervaar. Dat is geen “geloof”, dat is voor mij een Weten en Ervaren. Dat noem ik: staan in de verticale lijn tussen hemel en aarde. Die stroom ervaar ik in rust, stilte en meditatie. Die ervaar ik ook in de natuur of als ik mijn ademhalingsoefeningen doe. Ook als ik ‘wijsheids-boeken’ lees, waardoor ik mij aangesloten voel bij alle mensen die mij voor gegaan zijn in onderzoek naar een zinvol leven en als ik expressies zie van grote kunstenaars.
En
Als ik praat met mensen waarmee ik een resonantie ervaar. Het kenmerk daarvan is dat ik samen met die ander even buiten de tijd ben, er rust en vrede intreedt en een vorm van geruststelling ervaren wordt. Er komt bijna altijd “iets bij” dat “de zegen” genoemd kan worden en daarna komen er vrijwel altijd antwoorden op de concrete vragen.
Dit is de essentie van wat ik in mijn leven geleerd heb en in de afgelopen jaren in allerlei vormen aan jullie heb overgedragen. Op een heel persoonlijke en tegelijk onpersoonlijke manier.
En jullie hebben dit op je eigen manier herkend en als hulp ervaren bij het aangaan van je eigen vragen en problemen. Velen van jullie werken beroepsmatig op één of andere manier met mensen en passen daarbij onder andere toe wat ik overgedragen heb. En iedereen van ons heeft werking op zijn of haar omgeving in vele vormen.
Ik heb de afgelopen jaren naar jullie toe een functie vervuld. Je kon bij mij terecht met je vragen, problemen, schokkende ervaringen of grijze gebieden waarin je twijfelt en gaat rondmalen in je hoofd. Die functie wil ik graag blijven uitoefenen zolang ik dat kan.
Gezien de feitelijke situatie zal dat voorlopig niet meer in groepen zijn en zal ik geen persoonlijke gesprekken meer mogen voeren. Ik behoor tot de risicogroep en zal mij als zodanig gedragen.
Als laatste wil ik jullie vragen: Als het voor jou enigszins mogelijk is, wil je dan in je eigen omgeving hetzelfde doen als ik nu naar jullie toe doe, namelijk een centrum vormen waar mensen terecht kunnen. Neem die plek in als je kan! Je kan de structuur en inhoud van deze brief gebruiken zoals je wilt om een eigen brief te maken met je eigen inhoud en je eigen werkwijze. En kijk hoe je dat naar je eigen kring communiceert. Stuur deze brief dus niet door, maak je eigen brief!!
Contact
Als je denkt dat ik je bij kan staan neem dan contact op per mail. Bel mij niet want dat is te onrustig.
Wat ik niet kan is jullie vragen en problemen in de vorm oplossen en dat is de bedoeling ook niet. Dat zal je zelf moeten doen, zoals altijd al. Wat ik wel kan is in samenzijn met jou, via een mail of gesprek per telefoon of videobellen je helpen om rustig te worden. Dat wil zeggen de verticale lijn in je leven en de situatie waarin je zit te herstellen en samen met je te bezien welke antwoorden in jou gegenereerd worden.
Kortom: ik bied aan wat ik altijd al doe en waar je met mij al ervaring mee hebt, alleen nu niet in een groep maar persoonlijk en via een apparaat.
Voordat je mij om raad vraagt, is het van belang dat je zelf eerst alles doet wat in je vermogen ligt om je verticale lijn op je eigen manier te herstellen en rustig te worden. De middelen daartoe ken je en hebben we geoefend. Ik raad je aan om de groep voor ogen te halen waar je in zat op het moment dat je het daar goed had of de sfeer van het gesprek dat wij hadden en vanuit dat samenzijn stil te worden. Je bent dan niet meer alleen en dat geeft troost en verzachting en dat is een goed begin!
Als het niet lukt om rustig te worden en je kan de vraag die je bezig houdt na een paar dagen nog niet beantwoorden dan neem je contact met mij op per mail. Dan heb je de volgend vragen al beantwoord: waar raak je van in de war? Wat vind je er eigenlijk van? Welke gevoelens komen er op? Hoe ga je met die gevoelens om? Waar gaat het jou eigenlijk om? Waar zit je aan vast?
Dan komen we wel ergens!
Als je een mail met een vraag stuurt geef dan je telefoon nummer, je Skypenaam en je adres.
Bij ontvangst van je mail kijk ik of ik schriftelijk antwoord, bel of je vraag te Skypen.
Ik denk er over om geregeld iets aan jullie te schrijven over de stand van zaken in de komende periode en de onderzoeksvragen die dat bij mij oproept. Zoals bijvoorbeeld over het begrip troost, dat nu ineens de kop opsteekt. Als je dat wilt ontvangen mail mij dat dan even.
Daar gaan we!! Het wordt spannend! Laten we er in gezamenlijkheid een avontuur van maken!
Alle goeds van
Jaap Voigt
Datum: 24 maart 2020
Van: Jaap Voigt
Aan: mensen waarmee ik gewerkt heb.
Betreft: Brief 2: Verhouding tot het Coronavirus en de gevolgen daarvan
Inleiding over mensbeeld
Onze conditioneringen eisen dat de wereld beheersbaar blijft en we verzinnen alle mogelijke trucs om die beheersbaarheid te bevestigen. Daar komt lijden uit voort.
Het algemene mensbeeld dat in de afgelopen decennia is opgebouwd beschouwt de mens als centraal in de wereld (en het universum). Met het klimaatprobleem verschijnen er wat eerste rafelrandjes aan dit idee. Voor de rest denken we echt dat we alles kunnen en zullen oplossen met de middelen die wij zelf kunnen genereren. Onze collectieve persoonlijkheid is nog steeds erg tevreden met zichzelf.
Dit mensbeeld staat op breken en het is zinvol met een paar voorbeelden een ander mensbeeld te schetsen dat overigens al zo oud is als de mensheid zelf. We gaan daarmee alleen maar “terug naar normaal”.
De Boeddha zei het al: de eerste edele waarheid is: “Lijden is het ‘hunkeren’ naar een leven, een wereld, anders dan zoals het is”.
Vasalis, de dichteres, sloot zich aan bij de oude Grieken en zei: “Hier is het Lot geland, de doelgerichte willekeur”. Daarin wordt alle tegenslag en kwaad niet weggestreken en niet alles hoeft op zijn pootjes terecht te komen.
Als we ons eigen lijden willen verminderen dan moeten we dus gaan zien hoe de wereld werkelijk is en om ons daartoe te kunnen verhouden is onderzoek noodzakelijk; we moeten vragen stellen en die zo goed mogelijk beantwoorden. Dan gaan we op weg te midden van ons niet weten.
Hoe gaan we om met doelgerichte willekeur? Wat doen we met onze gevoelens van onmacht, verdriet en woede? Met wie zijn we in gesprek als we ons lot beklagen?
Op die weg komen we uiteindelijk bij een vraag die een Rabbi mij stelde: “Did God create you for you or did God create you for Him?” en met het beantwoorden van die vraag kan je een tijdje voort.
Imre Kertesz zegt in zijn boek “de Verbannen Taal” over ervaringen in de concentratiekampen:
“Iedereen, iedere cultuur leeft van verklaringen van de situatie zoals “zo is het gekomen” en het aanbieden van voorlopige oplossingen zoals “zo gaan we verder met zo min mogelijk wrijving”. Daarbij vergeten wij dat de mens eens Gods schepping was, een creatuur met een tragisch lot die verlossing behoefde.
Mijn Indiase leraar zei: “Alleen de mensen die na vele en serieuze pogingen om “het verschil te maken” ingezien hebben dat het leven op aarde op grond van de menselijke conditionering een “mission impossible” is, kunnen werkelijk ontvankelijk worden voor het Mysterie waar alles uit voort komt en waar alles naar toe terug keert. De enige manier om voort te leven is dat het Mysterie centraal in je leven komt te staan. Dan wijst al het andere zich vanzelf.
Als wij proberen de bovengenoemde uitgangspunten voor ons mensbeeld te bevatten en toepasbaar te maken in deze tijd dan is herhaling een gegeven; we herhalen eindeloos onze conditioneringen tot het lijden dat daar het gevolg van is, zó groot wordt dat er een omkeer in ons plaats vindt en terugkeren op de Weg naar de Bron van ons leven.
Om een wezenlijk doorleeft begrip te krijgen over hoe een situatie in het persoonlijk leven en de wereld om je heen werkelijk is, moeten we vele malen dezelfde vragen in ons leven herhalen en iedere keer opnieuw weer een antwoord maken dat ons helpt de volgende stap te zetten. Dan wordt het leven een vervullend avontuur.
Wat we kunnen doen is bezien wat zich de afgelopen week heeft afgespeeld, een paar begrippen er uit nemen en daar vragen over stellen en een eerste eigen verhouding tot die begrippen formuleren. Dat is de start van een levenslang proces waarin we leren via ons “dagelijks brood” ons eigen mens-zijn te bevragen. Dat kan “de Weg van de Mens” genoemd worden, in het Boeddhisme heet dat “beoefening van Dharma”.
Neem uit onderstaande opsomming de elementen die je wilt onderzoeken voor jezelf.
Onderzoek naar algemeen onderwerpen
in de eerste collectieve retraite week van 15 tot 22 maart 2020
Wat is er aan de hand?
Aanhakend bij de eerst Coronabrief brief een herhaling: De Coronacrisis gaat langer duren dan onze (collectieve) persoonlijkheid wenst en aan kan. Dat wil zeggen dat veel mensen en groepen op een breekpunt komen en dat gaat niet zonder slag of stoot en dat zal er niet leuk of aardig uitzien! Dat wordt bitter en gaat gepaard met gekte en geweld, die naar binnen en/of naar buiten zijn weg vindt!
Laten we als eerste moment om er iets over deze situatie te kunnen zeggen eind juni nemen, dat is drie maanden vanaf nu.
Wat betekent dat voor jou?
Vrijwel iedereen houdt rekening met een verlenging van de huidige maatregelen, tot de zomer, tot na de zomer of zelfs een jaar vanaf nu? En dat de gevolgen op geen enkele manier te overzien zijn.
Vraag: Wat betekent dat voor jou?
De grote vraag zal worden of de economie nog lang “plat” kan blijven liggen. Als dat moet dan ontstaat er binnen een paar maanden een economische catastrofe van ongekende omvang.
Er kan zelfs een keuze komen tussen economische voortgang en mensenlevens. Dat gaat met veel emoties gepaard.
Vraag: Hoe wordt jij door de economisch de toestand geraakt en kan je maatregelen bedenken of weet je het niet?
Het zal de komende twee weken, tot 6 april, duidelijk worden dat de Intensive Care afdelingen tot de rand toe gevuld worden (incl. de aanvulling van 1000 tot 1500 en tot 2500 zoals de minister ons verzekerde). Als er dan steeds meer mensen besmet raken en nieuw opnames nodig zijn wordt de toestand nijpend en de reacties hierop zijn onvoorspelbaar. Zeker gaan de emoties hoog oplopen.
Vragen: Ben jij hier op één of ander manier bij betrokken? Hoe hoog lopen jouw emoties op en waarover en heb je mensen waarmee je uitwisselt?
We hebben geen idee wat de toekomst brengen zal en in de grote onzekerheid die daarmee gepaard gaat zullen onverwerkte angsten en gevoelens, trauma’s en moeilijke levensthema’s van ieder van ons aan de orde komen. Dat is enerzijds echt moeilijk, maar niet lastiger dan het voor ons al was, en anderzijds is het een mogelijkheid tot heling als je ze aankijkt en behandelt, zoals we dat de afgelopen jaren voortdurend gedaan hebben.
Vraag: Wat komt er bij jou “boven water” in deze tijd?
De verscherpte maatregelen van gisteren, maandag 23 maart, heb ik niet meegenomen,
Onderzoek naar specifieke onderwerpen in de eerste collectieve retraite week.
Ernstige berichtgeving / Geruststelling / Troost / Ondersteuning
De constitutionele leiders van dit land, de premier en de koning, hebben ons op respectievelijk maandag en vrijdag toegesproken. Dat deden ze goed, zoals het hoort. Het is ernstig, gaat lang duren en er zijn drastische maatregelen genomen die het maatschappelijke verkeer inmiddels geheel stil hebben gelegd.
Vraag: Sta eens stil bij hoe jij met de nieuwe situatie omgaat en besef dat het nog minstens twee weken, maar waarschijnlijk langer, gaat duren.
Wat zijn jouw mechanismen om “het oude” gewoon door te blijven zetten? Wat doet dat met jou?
Er zijn uit vele hoeken geruststellende woorden gesproken. De koning zei: “Alertheid, Solidariteit en Warmte, zolang we die drie behouden kunnen we deze crisis samen aan, ook als die wat langer gaat duren.”
En anderen zeiden: “We kunnen het aan als iedereen zich aan de nieuwe regels houdt” en “er zijn voorlopig genoeg Intensive Care bedden”. Talloze initiatieven die origineel, leuk, mooi, ondersteunend zijn.
Vraag: Wat stelt jou gerust? Waardoor en door wie word jij tot rust gebracht?
Toen de maatregelen maandag van kracht werden is er meteen over troost gesproken, troost-programma’s op de TV, troost tussen mensen en in groepen.
Vragen: Waarom heb jij troost nodig? Geef de redenen precies aan. Wat is daarin werkelijk en wat is zelfbeklag dat meteen gestopt kan worden? Wat en wie troost jou? Wat zijn voor jou de kenmerken van troost en wanneer wordt troost afwending van waar het eigenlijk over gaat?
Ondersteuning
Afgelopen dinsdag, de avond nadat de premier ons toesprak, zagen we drie ministers die de ernst van de situatie nog eens herhaalden maar ons geruststelden dat werkelijk “alles uit de kast gehaald zou worden” om ons te ondersteunen op sociaal, economisch en financieel gebied (de verantwoordelijkheidsgebieden van de drie ministers, van wie Bruins de volgende dag uitgeput bleek te zijn. In de loop van de week werd dit verder uitgebreid met als top de mededeling van de Europese Centrale Bank op vrijdag dat er 1 biljoen euro was “vrij gemaakt” ter ondersteuning van de banken zodat die meer krediet konden geven aan ondernemers en andere groeperingen. 1 biljoen is een 1 met 12 nullen.
Vraag: Ben jij hier gerust van geworden en geloof je in de steun die beloofd is?
Hier moet mij toch meteen iets van het hart, beschouw het als mijn mening en formuleer je eigen opvatting.
Ik zag een herhaling van 2008 toen de banken failliet dreigden te gaan en de overheden garant gingen staan. En die 1 biljoen van de ECB bestaat helemaal niet, dat geld is niet “ergens vandaan gehaald”, nee, dat geld is gemaakt door die nullen op papier te schrijven in het geloof dat daarmee “het vertrouwen hersteld wordt”. Nou, niet het mijne!
Daarnaast moet echt gezegd worden dat alle uitvoeringsinstanties in Nederland, waaronder zeker de nu zo belangrijke genoemde “vitale organisaties”, onderwijs, politie en zorg, die bevolkt worden door “helden”, de afgelopen jaren zijn afgeknepen, stuk gereorganiseerd zijn, tot op het bot bezuinigd en ontmenselijkt zijn. Daarbij werden financiële argumenten altijd boven menselijke argumenten gezet. Zij kunnen nauwelijks hun functies vervullen en daar komt deze crisis overheen als een tsunami.
Conclusie: organisaties kunnen het werk dat voortkomt uit “dat alles uit de kast gehaald wordt” niet aan!
Er kan als samenvatting gezegd worden dat we als mensheid een aantal onoplosbare problemen hebben.
Vraag: Als je in het onoplosbare kijkt en je houdt de spanning uit, tot wie of wat wend jij je dan?
Hoe je het ook wendt of keert, je zal je richten tot iets wat ik de “verticale lijn” noem. Dat werd vroeger God of de Onnoembare genoemd en als je wilt kan dat nog steeds. Daarnaast zijn er mogelijkheden die wat mij betreft direct verbonden zijn met het Onnoembare, het Mysterie van het bestaan. Ik zal ze op een rij zetten:
Mogelijkheden om de “verticale lijn” te voeden
(contact maken met inspiratie, het Onnoembare en het voeden van de ziel)
– Stilte, meditatie, visualisatie, “chanting” mantra zingen.
– Welke rituelen voer je dagelijks uit om contact met het Onnoembare te onderhouden?
– Bestuderen van oude teksten waarin wijsheid door gegeven wordt. Dit teneinde de geestesgesteldheid die daarin naar voren komt te worden.
– Gewetensvol leven en werken en de vragen die dat oproept als werkmateriaal en zuiveringsmogelijkheid beschouwen voor jezelf, zoals in bovenstaande is aangereikt.
– Een persoonlijke vraagstelling koppelen aan een vraagstelling van de mensheid. Dan rijst het besef dat je niet de eerste bent met dat probleem, maar het is nu wel jouw beurt om een antwoord te geven en een volgende stap te zetten”. Dat geeft rust en ruimte.
– Hoe houd je je ritme in een dag/week/ jaar vast? Zonder ritme komt er geen stilte en geen inspiratie.
– Wat zijn jouw inspiratiebronnen? En in welke ‘Lijnen “sta jij die ver teruggaan in de historie? (bijv. benoem mensen of voorgangers in geestelijke stromingen, wetenschap, kunst, literatuur, mystiek etc. waar je door geïnspireerd wordt)
– Het leren werken met Mythen (verhalen over mens-zijn) en de thema’s leren herkennen in je eigen leven en in de huidige situatie.
Mocht je inhoudelijke vragen hebben over de aangeboden stof dan kan je die aan mij mailen. Ik zal dan kijken of ik er in de volgende brief op in kan gaan.
Heb een goede week en wordt vervolgd
Als je de ontvangst van dit soort brieven van mij op prijs stelt en je hebt je n.a.v. de vorige brief nog niet opgegeven bij mij, doe dat dan alsnog. Volgende keer verzend ik alleen naar diegenen die zich hebben opgegeven (dat zijn er heel veel).
Hartelijke groeten van
Jaap Voigt
Datum: 1 april 2020
Van: Jaap Voigt
Aan: mensen waarmee ik gewerkt heb.
Betreft: Brief 3: Verhouding tot het Coronavirus en de gevolgen daarvan
Inleiding over De tijd
In de afgelopen week van onze collectieve en individuele retraite zijn vele mensen meer “uit de tijd” geraakt, dat wil zeggen dat de dwingende aanwezigheid van de lineaire tijd (de klokkentijd) verminderd is. Het doet er niet zoveel meer toe welke dag van de week het is en hoe laat het precies is. Voor velen is dat een opluchting en een bewustwording hoe je “normale leven” beheerst wordt door een programma dat gebonden is aan de klok.
Vraag: Besef je dat je uit de klokkentijd raakt en hoe voelt dat voor jou?
Het ”uit de tijd raken” kan ook tot gevolg hebben dat er gedachten, gevoelens en twijfels boven komen, zomaar en uit het niets. Dat wisselt zich af met de ervaring van opluchting en kan daardoor verwarrend werken. Maar… die gedachten en gevoelens zijn er altijd al geweest maar die kon je makkelijk naast je neer leggen omdat je het te druk had om er aandacht aan te besteden.
Vraag: Welke gevoelens en gedachten, twijfels komen zomaar bij je op? Maak daar een lijstje van en heb geen oordeel over wat opkomt. En de vragen, gevoelens en twijfels eisen wel een antwoord! Een eerste stap in ieder geval.
Als de lineaire tijd minder dwingend wordt dan komt er oog voor de “cyclische tijd” of zelfs de “kosmische tijd”. Dat zijn andere werkelijkheden. De cyclische tijd gaat over het beleven van steeds een zelfde cyclus, dag en nacht, een week, een maand, de seizoenen, de geboorte, ontvouwing en afbraak van processen in het leven.
Iemand schreef me:
’s Morgens doe ik de gordijnen open.
’s Avonds doe ik de gordijnen dicht.
En daartussenin is die radeloze wereld, die zo ver weg lijkt en waar ik tegelijkertijd middenin sta,
voluit levend, scherp, alert, vol in verbinding.
Zoveel vragen zonder antwoord.
Ik zie de magnolia die weer prachtig bloeit, ieder jaar weer in de tuinen die ik al zo lang ken en boven de bankjes in het park waar ik al zo lang loop. En ieder jaar is het weer nieuw en zo mooi! En ik weet dat de bloesem van de meidoorn nu komen gaat en er witte, gele en blauwe bloemen bloeien in de berm langs de weg. Straks zal ik de groene waas weer rond de bomen en heggen.
Cyclische tijd, ik heb ooit gedacht dat het saai was, nu weet ik wel beter. Vergeleken met de lineaire tijd ervaar ik zoveel meer RUIMTE. Dat vervult mij.
Vraag: Wat ervaar jij in de cyclische tijd?
Kosmische tijd: Soms krijg je een glimp van tijdloosheid, bijvoorbeeld tijdens een meditatie of als je plotseling stil staat te midden van alles wat er gebeurt. Dan ben je voor even buiten de tijd en verbonden met de eeuwigheid, het denken is opgehouden en er is geen enkele spanning.
Beleving van het Mysterie en het uitvoeren van rituelen
Voor ieder van ons is het bestaan bijzonder mysterieus. Eenvoudigweg te zijn is een groot mysterie. De dimensie van zijn stijgt ver uit boven wat we kunnen bedenken.
Contact met de Bron, het Mysterie, kan een bijzonder krachtige dynamiek teweegbrengen, waar het mysterie van ons eigen zijn een waarlijk buitengewoon verhaal ontmoet, ons leven zoals we dat leiden krijgt een grote scherpte – diepte. We worden wakker! Dat kan een belangrijke transformatie teweegbrengen.
Vraag: als je je niet te veel identificeert met je persoonlijkheid, wat is dan het verhaal dat zich in deze tijd door jou heen ontvouwt?
Een goed ritueel is bedoeld om het Mysterie van het leven op te roepen, het Mysterie van ons bestaan, het Mysterie van God. Het is bedoeld om het besef van Eeuwigheid op te roepen dat door de tralies van tijd en ruimte binnenstroomt.
Vraag: Welke rituelen zouden jou goed passen?
Samenvatting: De ervaring van tijd is buitengewoon flexibel, het hele scala lineaire tijd tot aan tijdloosheid met respectievelijk geen en veel ervaring van RUIMTE.
Vraag: Wat ervaar jij aan afwisseling in je tijdsbesef de afgelopen twee weken? En hoe vind je dat?
Onderzoek naar algemene onderwerpen in de tweede collectieve retraite week van 22 tot 30 maart 2020
Het aangaan van “het nieuwe” in de eerste week van het sociale isolement hebben we achter ons gelaten. Er is een bepaald soort regelmaat ontstaan die alweer naar een volgende gewoonte neigt.
Vraag: Is die nieuwe regelmaat goed voor je of moeten er nog dingen veranderen? Doe dat dan snel want foute gewoonten slijten er vlug in en zijn dan moeilijker te herstellen.
Indalen in de nieuwe werkelijkheid
Door de schok van alle vergaande sociale maatregelen zijn we allemaal even uit onze eigen werkelijkheid getikt. Je zou het een “shock’ kunnen noemen. De afgelopen week zijn we collectief en individueel aan een indaling in een nieuwe realiteit begonnen. We kijken om ons heen en vragen ons af waar we, in Godsnaam, terecht zijn gekomen.
Dat heet “incarnatie” en dat hebben we allemaal bij onze geboorte meegemaakt. Er is dus nu een mogelijkheid om “wedergeboren te worden”. En net als toen zullen we kinderziekten krijgen die ons helpen onze immuniteit te ontwikkelen om in deze nieuwe wereld te kunnen bestaan. Corona is nu onze eerste kinderziekte die ons helpt om in een nieuwe wereld aan te komen en daarin te kunnen bestaan. Er zullen zeker nog andere kinderziekten volgen maar we moeten ons nu allereerst verhouden tot het Corona virus. Dat doet ieder mens en ieder land op zijn eigen manier. Het is zinloos om ruzie te maken over die verschillende manieren.
Ik zal een aantal symptomen van die nieuwe realiteit benoemen die we kunnen onderzoeken:
De werkelijkheid als Science Fiction film: We horen teksten die buiten ons voorstellingsvermogen liggen en die ondersteund worden door beeld dat niet te bevatten is. Voorbeelden:
”Madrid is een spookstad geworden”, “de straten van Amsterdam zijn leeg”, “het aantal I.C bedden zal in de loop van de week te weinig blijken, de opschaling van 1100 naar 1600, te realiseren voor woensdag 1 april, is onvoldoende. Geschat wordt dat 2500 bedden nodig zijn.”
In Z. Afrika is een complete “lockdown” afgekondigd net als in India. In dat land zijn nu alle trein- en busstations afgeladen met 120 miljoen mensen die nog naar huis willen, omdat hun werk gestopt is en ze niet meer betaald worden. Op die stations wordt, gezien de beelden die ervan zijn, de anderhalve meter niet bepaald in acht genomen.
“New York is het epicentrum van het Coronavirus”. Enzovoort.
Als je een tijdje op zoek geweest bent naar de held in de film die de zaak komt redden dan ontdek je dat die rol voor jou zelf is weggelegd. Dat is even een schok maar we zullen het moeten doen met wat we in huis hebben in deze situatie!
Vragen: Welke informatie en welke beelden zijn voor jou onwerkelijk? Wat gebeurt er dan eigenlijk precies met je? Wat wordt er aan jou en van jou gevraagd in deze situatie? En dat is dichter bij huis dan je denkt.
Hoe lang gaat dit duren en wat zijn de gevolgen?
Het korte antwoord is: we hebben geen idee hoe lang het gaat duren. D.w.z. het gaat langer duren dan we ons kunnen voorstellen en de gevolgen zijn niet te overzien. Duidelijk is dat het nooit meer hetzelfde wordt. We zitten in de eerste fase van een grote overgangsperiode, vergelijkbaar met het einde van Romeinse Rijk, dat met al zijn ongelooflijke verworvenheden (recht, bestuur, filosofie, theater, militair etc.) lallend van genot ten onder ging en dat zelfs volhielden toen de vijanden al voor de poorten van Rome stonden. Net zoals de overgang van de Middeleeuwen naar de Renaissance, die gemarkeerd werd door de “Waanzinnige veertiende eeuw” waarin de pest woedde en de honderdjarige oorlog plaats vond (boek van Barbara Tuchman). Tussen IJsland en India bleef één vijfde van de bevolking in leven.
In de I Tjing, het Boek der Veranderingen, staat het begrip “het grote water oversteken”. Dat wil zeggen dat je een situatie, “een land”, waar je vandaan komt al uit het oog aan het verliezen bent en de nieuwe situatie, “het nieuwe land”, nog niet zichtbaar is.
Volgens mij gaat deze overgangsperiode drie tot vijf jaar duren waarin alle bestaande structuren op sociaal/maatschappelijk en financieel/economische gebied stapsgewijs zullen “sterven”, omdat ze geen instrumenten meer leveren voor mogelijke oplossingen. Dit afbraakproces gaat met grotere en kleinere schokken gepaard. Het wordt nooit meer “het oude”. Parallel hieraan zullen zich nieuwe vormen ontwikkelen, eerst in het klein en later op iets grotere schaal. Alle structuren die “overkoepelen” verliezen hun functie.
Het zal een lange tijd van grote onzekerheid en onrust worden waarin veel lijden zal zijn. Nogmaals: er is geen controle meer en we kijken in het onoplosbare.
Vraag: Hoe kijk jij tegen deze tijd aan? Hoe lang gaat het volgens jou duren en wat verandert er? Wat betekent dat voor jou?
Ziekte en dood
Het is een illusie om te denken dat zoiets als een virus volledig te controleren is. Daarbij is het een gegeven dat de zwakkeren en ouderen op een zeker moment doodgaan, eerder dan de rest. De oorzaak daarvan kunnen hart- en vaatziekten zijn, een griep maar ook het coronavirus. Waar vroeger de longontsteking ‘the old man’s friend’ was, zijn dat de laatste jaren de griepgolven die per winter zo’n 6000 tot meer dan 9000 extra doden per jaar kostten, en dit jaar zal het coronavirus een oorzaak van grote sterfte zijn.
We zullen moeten accepteren dat de dood bij het leven hoort. We zullen als individu en als cultuur de dood weer in de ogen moeten kijken. Dat zijn we in de afgelopen decennia afgeleerd. We hebben ons als cultuur afgewend van de dood en hebben er een “event” van gemaakt. Individueel blijft het (gelukkig) net zo rauw, onbegrijpelijk en mysterieus als altijd in de historie van de mensheid.
Voor mij is de dood niet alleen de fysieke dood, het verlaten van het lichaam, maar ook op andere vlakken kan de dood intreden (of is in onze huidige maatschappij al lang ingetreden). Afgezien van het fysieke vlak zijn dat: het gevoelsgebied, het mentale veld en de “aansluiting” op een Bron van inspiratie (wat ik “de verticale lijn” noem)
Enige voorbeelden van hoe de dood zijn intrede doet op de verschillende vlakken:
Gevoelsgebied: verharding, zogenaamd “onkwetsbaar” zijn, je nergens wat van aantrekken, overal “tegen” kunnen, met alle winden meewaaien, rationaliseren, voor ieder gevoel een verklaring maken en daarmee denken we controle te krijgen over de gevoelswereld.
Mentale veld: houdingen als “zeker weten”, “mij hoef je niets te vertellen”, “ik zal het nog een keer uitleggen” en het maken van constructies of structuren die gevangenissen worden voor grote groepen mensen. Dat zijn bijvoorbeeld ons geldstelsel, de EU-structuren, onze huidige democratie, ons vluchtelingenbeleid, onze overtuigingen en het hebben van een missie die opgedrongen wordt.
Aansluiting op een Bron: materialisme, cynisme over hoe het leven in elkaar zit, gedrag dat “van God los is”, bespotten en kleineren van geesteswetenschappen met teksten als: “zweverig gedoe en daar moet ik niets van hebben”, “het gaat er toch om dat we genieten van het leven” en alle events en festivals waar we vergetelheid zoeken.
Als je zo naar de huidige maatschappij kijkt, dan is er al veel dood of aan het dood gaan. Dat wordt de komende jaren opgeruimd, zodat er weer nieuwe ruimte ontstaat. De kenmerken van de dood op alle vlakken zijn constructies of vormen die het Leven niet meer door laten. Dan is de oorspronkelijke bezieling eruit. De aandoening die daaruit voortkomt heet Burn-out. Veel mensen en veel systemen zitten in een burn-out. Dat is een wake-up call om weer vormen te creëren die verbonden zijn met bezieling.
Vraag: Beschrijf wat voor jou de dood is op de verschillende lagen. Waar zit jouw zwakke plek? Op welke vlakken is volgens jou de dood al (lang) ingetreden in onze maatschappij?
De dood op vele manieren
Ook vormen die nog wel levensvatbaar zijn zullen sterven en dat is tragisch. Ik bedoel hiermee bijvoorbeeld restaurants, cafés, campings, duizenden bedrijven, bedrijfjes, éénmanszaken van de ZZP-ers. Dit zal gepaard gaan met veel wanhoop, verdriet, ellende en uitzichtloosheid.
Het archetypische thema van de Dood en de Wedergeboorte zal de komende jaren in al zijn diepte vorm krijgen in het leven van duizenden mensen en vele organisaties en instellingen. Het zou hoogmoed van mij zijn als ik iets over die grotere instellingen zou zeggen want dat weet ik gewoon niet. Ten aanzien van ZZP-ers kan ik wel het volgende zeggen:
ZZP-ers zijn mensen die zich los gemaakt hebben van bestaande structuren en “voor zichzelf” zijn begonnen. In Nederland meer dan één miljoen!! Dit zijn de meest bezielde mensen van onze maatschappij en het is mijn overtuiging dat de nieuwe samenleving uit die groep zal ontstaan. Het is nu zo dat de maatschappij zich zorgen maakt over de ZZP-ers, maar over een paar jaar zijn het de ZZP-ers die zich zorgen maken over hoe de maatschappij ingericht dient te worden!!
Ik wens al die originele onafhankelijken, die creatieven, die kleine ondernemers, die mensen die op grond van een eigen visie zelfstandig zijn geworden veel moed, wijsheid en vertrouwen toe en als ervaringsdeskundige kan ik tegen ze zeggen: Wedergeboorte bestaat!!!!! Je kan het niet geloven als je nog door het oog van de naald heen moet, maar als je stap voor stap, dag na dag zonder echt zicht maar met zin door blijft lopen, blijk je op een wonderbaarlijke manier ineens aan de andere kant van de naald terecht te zijn gekomen!!
Vraag: Ben jij in dit proces betrokken? En hoe zie jij de route voor je? In hoeverre ken jij het archetype van de dood en wedergeboorte in je eigen leven?
Mensenlevens en economie
Er dreigt de afgelopen week een discussie te ontstaan die gaat over de tegenstelling tussen het weer op gang brengen van de economie en het beschermen van mensenlevens, van de kwetsbaren onder ons. Idioten als Trump die graag “met Pasen weer open had gewild” en in Nederland ene Rob Kok van Business Nieuws Radio (BNR) met “het kan toch niet zo zijn dat wij met een recessie de onverantwoord hoge prijs betalen voor het in leven houden van een beperkte groep mensen?”, geven ook wel aanleiding tot het maken van deze tegenstelling.
Maar waar het volgens mij echt over gaat is over het sociale aspect van ons mens-zijn. Wij zijn sociale wezens, wij hebben de ander nodig voor ons eigen voortbestaan. Wij willen de verbinding met anderen ervaren. En hoe lang kunnen we in afzondering leven, inclusief de digitale mogelijkheid tot contact? Hoe lang kan de horeca, als ontmoetingsplek, dicht blijven? Hoe lang kunnen kinderen niet naar school? We weten dat niet en dat is een grote onzekerheid ,want wat gebeurt er met mensen als die te lang op zichzelf zijn aangewezen in deze ongewilde collectieve retraite. Sommigen van ons hebben ervaringen in retraites en perioden van terugtrekking en we weten hoe confronterend dat kan zijn (meestal is). Hoe gaat dat met mensen die daar geen enkele ervaring mee hebben? Dat gaan spannend worden in de komende tijd!
Vraag: Hoe lang kan jij dit uithouden? Tot juni? Tot en met de zomer? Tot het einde van het jaar? En wat doet dat met jou? Waar word jij mee geconfronteerd? Wat zie je voor jezelf als grootste opgave?
Onderzoek naar specifieke onderwerpen in de tweede collectieve retraite week 22 – 31 maart 2020
Ik kan vele specifieke onderwerpen noemen die nu de revue passeren maar dat wordt te veel. Ik noem er nu één (volgende keer meer):
Onder ogen zien van angst voor de dood
In een artikel staat: Ouderen en kwetsbare mensen moeten op tijd nadenken over de vraag of ze beademd willen worden op de intensive care als ze ziek worden door het coronavirus
Normaal begint naast de beoordeling van artsen over de medische haalbaarheid van een behandeling op een IC, ook het gesprek met wat de individuele patiënt wenst.
Maar bij de ziekte veroorzaakt door het coronavirus is de patiënt vaak erg kortademig en een goed gesprek is dan niet mogelijk. Het zou volgens de artsen daarom goed zijn als zij er al over nadenken en erover spreken met de mensen om hen heen, voordat ze eventueel ziek worden. Het is volgens hen een vergelijkbaar gesprek als dat over de wens om wel of niet gereanimeerd te worden.
Vraag: Wil jij naar de Intensive Care aan de beademing? Is je testament in orde? Wil je gereanimeerd worden?
Heb je nog wat op te ruimen in de relatiesfeer? Orden je spullen, zodat anderen dat niet voor jou hoeven te doen.
Afsluiting
Afstemmen op de “verticale lijn” blijft prioriteit 1 in deze tijd. Besteedt een aantal uren per dag aan die vervullende activiteit. Dan kan je blijven kijken zonder te veel aangetast te worden.
Ik herhaal de mogelijkheden zoals ik beschreef in de brief van 24 maart.
Mogelijkheden om de “verticale lijn”, te voeden (contact maken met inspiratie, het Onnoembare en het voeden van de ziel)
– Stilte, meditatie, visualisatie, chanting of mantra zingen.
– Welke rituelen voer je dagelijks uit om contact met het Onnoembare te onderhouden?
– Bestuderen van oude teksten waarin wijsheid door gegeven wordt. Dit teneinde de geestesgesteldheid die daarin naar voren komt te worden.
– Gewetensvol leven en werken en de vragen die dat oproept als werkmateriaal en zuiveringsmogelijkheid beschouwen voor jezelf, zoals in bovenstaande is aangereikt.
– Een persoonlijke vraagstelling koppelen aan een vraagstelling van de mensheid. Dan rijst het besef dat je niet de eerste bent met dat probleem, maar het is nu wel jouw beurt om een antwoord te geven en een volgende stap te zetten”. Dat geeft rust en ruimte.
– Hoe houd je je ritme in een dag, week en een jaar vast? Zonder ritme komt er geen stilte en geen inspiratie.
– Wat zijn jouw inspiratiebronnen? en in welke traditie sta jij die ver terug gaat in de historie?(bv benoem mensen of voorgangers in geestelijke stromingen, wetenschap, kunst, literatuur en mystiek, etc door wie je door geïnspireerd wordt)
– Het leren werken met Mythen (verhalen over mens-zijn) en de thema’s leren herkennen in je eigen leven en in de huidige situatie.
– Onderhoud contact met mensen die je lief zijn, maak je eigen cirkel!!!
Hartelijke groeten van wordt vervolgd!!!
Jaap Voigt
PDatum: 9 april 2020
Van: Jaap Voigt
Aan: mensen waarmee ik gewerkt heb
Betreft: Brief 4: Verhouding tot het Coronavirus en de gevolgen daarvan
PAAS BERICHTEN
Inleiding: conditionering en transformatie mogelijkheid
We gaan nu de vierde week in van de beperkende maatregelen die ons terecht door het kabinet worden opgelegd. Het betekent dat het dagelijks ritme en vele gewoonten van de meeste mensen doorbroken worden. Eigenlijk is dat een vorm van “vasten” want dat is het doorbreken van alledaagse patronen ten einde “dichter bij God te komen”, zoals dat in vroegere dagen genoemd werd. In moderne termen is dat het ontvankelijk worden voor een creatieve stroom, voor inspiratie of voor de levensstroom.
Retraite en vasten horen bij elkaar en dat ervaren wij nu collectief en individueel. Een belangrijk aspect van zo’n periode is dat oude patronen, conditioneringen, onherroepelijk de kop op steken. Dat is lastig, maar het biedt ook de mogelijkheid om zich van die patronen bewust te worden en deze af te leggen.
Daarmee gaan we vaak terug naar onze kindertijd, waarin we tijdens de eerste vier jaar van ons leven in onze huiselijke setting een overlevingsstrategie hebben ontwikkeld. En heden ten dage wordt, gezien de situatie nu, die overlevingsstrategie bij vele van ons geactiveerd. Met andere woorden: onze basisconditioneringen worden zichtbaar. Conditioneringen zijn vaste patronen over hoe jij de situatie naar je hand denkt te kunnen zetten. Dat mondt altijd uit in lijden.
In de tweede brief stond: De Boeddha zei het al: de eerste edele waarheid is: “Lijden is het hunkeren naar een leven, een wereld, anders dan zoals het is”.
Voorbeelden van lijden in de huidige situatie zijn:
- korte lonten die leiden tot ruzie tussen naasten in het gezin en de familie.
- gevoelens van eenzaamheid, verantwoordelijk voelen voor het ongenoegen van anderen, “het is mijn schuld” , “het ligt aan mij” en/of “ik moet heel stil zijn” of “ik trek mij nergens wat van aan”, “ik blijf gewoon doen wat ik wil” etc..
- ontkenning van de situatie, het is niet zo erg, grappen blijven maken, keihard aan het werk blijven, voortdurend het nieuws volgen, etc.
Als twee conditioneringen op elkaar inhaken dan is er ruzie.
Vragen: Welke conditioneringen van jou worden zichtbaar? Als je ruzie, conflict of spanning ervaart met anderen, welke projecties van jou spelen hier een rol (d.w.z. iets aan iemand anders toekennen wat eigenlijk over jou gaat/aan jou toebehoort)?
Alleen zijn en samen zijn
Op een iets abstracter niveau gaat het over de afwisseling van alleen zijn en samenzijn. Als die afwisseling niet op een harmonieuze manier plaats vindt, dan treden er vervormingen op. De vervorming van alleen zijn is eenzaamheid en de vervorming van samenzijn is symbiose.
Vragen: Waar treden bij jou nu vervormingen van alleen zijn en samenzijn op? Hoe ziet dat eruit? Wat kan je eraan doen om de balans te herstellen?
Beschrijving transformatieproces
Er zijn talloze niveaus waarop transformatieprocessen beschreven kunnen worden. Hier volgt er één die volgens mij in deze tijd past.
Een voorwaarde voor een transformatieproces is dat je de instelling en de vaardigheid hebt verworven om terug tot rust te kunnen komen, bijvoorbeeld via meditatie, lichaamsoefeningen, visualisatie, een wandeling door de natuur of het luisteren naar muziek. Het is namelijk alleen vanuit rust en stilte dat de ontvankelijkheid ontstaat, waardoor de archetypes van de dood en de wederopstanding ervaren kan worden.
Vraag: Welke middelen pas jij toe om rustig te worden? Kan je ook rustiger worden te midden van oplopende spanning? Zo niet: Oefenen!!
Transformatieproces
Het begint meestal met het uit balans raken van de gevoelswereld bijvoorbeeld door onrust, ongemak, onenigheid, ruzie, vervelende dromen en nachtmerries.
Regel: Projecteer die onrust niet op een ander, wordt geen slachtoffer, houdt de spanning uit en keer steeds terug naar rust te midden van de turbulentie in je gevoelswereld.
Door ontvankelijk te blijven te midden van oplopende spanning kan er ineens, uit het niets, een inzicht ontstaan in een patroon dat jou beheerst. Dat kan zijn omdat er iets gebeurt dat precies aansluit bij je staat van zijn op dat moment (wat C.G. Jung “zinvolle coïncidenties” noemde). Dat kan ook gebeuren als je iemand die je vertrouwt om raad vraagt.
Regel: uit jouw gepieker komt geen inzicht voort, dat maakt de zaak alleen maar ingewikkelder. D.w.z. oplossingen die door de persoonlijkheid aangereikt worden, werken niet, want die zogenaamde oplossingen komen van hetzelfde niveau als de conditionering die de onrust veroorzaakt.
Belangrijke conclusie: Hulp bestaat en ziet er meestal totaal anders uit dan je persoonlijkheid wenst en verwacht. Sta open voor hulp van een ander, van situaties en van wat het Leven als vanzelf geeft. Je kan het God noemen maar vindt zelf een “taal” waardoor je de werking van God kan toelaten! En besef dat jij niet de eerste bent met dit probleem!!
Verdiep je inzicht in het patroon door het besef toe te laten hoe lang dit al in je leven gaande is en hoeveel narigheid deze conditioneringen al hebben gebracht. Stop met zelfmedelijden en de slachtofferrol! Wellicht voel je het verdriet dat bij je overlevingsstrategie hoort en laat het berouw toe als je anderen hebt verwond. Zonder verdriet en berouw over wat conditioneringen bij jezelf en bij andere mensen aangericht hebben is er geen transformatie!
Regel: Ga met deze gevoelens niet aan de haal, d.w.z. maak er geen drama van om de aandacht te trekken.
Je weet nu hoe je het niet meer wilt, maar… je weet nog niet hoe je het wél moet doen. Dat is een juiste conclusie, dat is niet “stom”.
Regel: Je bent op dat vlak weer kind en gaat verkennen en oefenen waarbij je ook nog wel vergissingen kan maken.
Algemene conclusie:
Een transformatie vindt niet plaats door de persoonlijkheid, maar is een gift van het Leven waar we voor open moeten leren staan. De persoonlijkheid laat de “Phoenix niet uit de as herrijzen”, dat is niets minder dan een mysterie. Door de toewijding bij het ondergaan van transformatieprocessen leert de mens zijn plaats in de natuur en het mysterie van de schepping kennen.
En dat zou wel eens de zingeving kunnen zijn van deze periode waarin we met het coronavirus geconfronteerd worden.
Gereedschappen die meehelpen om conditioneringen te transformeren
Omgaan met teleurstelling:
Chögyam Trungpa schrijft in zijn boek “Spiritueel materialisme doorsnijden”:
We moeten onze hoop, onze verwachtingen en ook onze angsten opgeven en met teleurstelling werken. Erin opgaan en het onze manier van leven maken.
Dat valt helemaal niet mee. Teleurstelling is een duidelijk teken van intelligentie. Zij kan met niets anders vergeleken worden: zij is scherp, precies en direct.
Als we ons kunnen openen, dan beginnen we opeens te zien dat onze conditioneringen en verwachtingen niet ter zake doen, vergeleken bij de werkelijkheid van de situaties waar we voor komen te staan. En dat brengt als vanzelf een gevoel van teleurstelling met zich mee. In wezen worden we teleurgesteld door onze eigen vooronderstellingen.
Overgave aan de situatie houdt niet in dat je je voorbereidt op een zachte landing; het betekent gewoon landen op harde, gewone grond, op een rotsachtig, wild stuk land. Wanneer we onszelf eenmaal openen, dan landen we op wat is.
Vragen: Waar ben jij of word jij in deze tijd teleurgesteld? Hoe ga jij om met teleurstelling?
Immuniteit is “heel blijven”
Nu we tijdens deze gedwongen collectieve retraite tot rust komen, beginnen we te beseffen dat de afgelopen decennia op vele gebieden grensoverschrijding afgewisseld werd met grensvervaging. Daar zijn we als mensheid eigenlijk van in de war geraakt. Wie wijsheid nastreeft heeft altijd moeite de eigen immuniteit behouden.
Immuniteit in de wereld behoud je door:
- te weten waar je grens ligt
- die grens kunnen handhaven
- het eigen organisme schoonhouden
Vragen voor iedereen die in “grijze situaties” terecht komt en niet meteen weet hoe te handelen zijn:
- Benoem onderwerpen, relaties, mensen, situaties waar je voor deze collectieve retraite in zat en waar je niet wist waar je de grens moet trekken.
- Waar ken je in deze tijd je grens niet?
- In welke onderwerpen, relaties, mensen, situaties weet je eigenlijk wel waar de grens ligt maar heb je niet de middelen en/of de mogelijkheden die grens af te bakenen en te handhaven (die zijn meestal in de meest naaste omgeving te vinden).
Vragen over het schoonhouden van je eigen organisme (je leven)
- Hoe blijf ik in rust/vrede in het centrum van mijn eigen bestaan? Lukt dat?
- Hoe krijg ik het voor elkaar om niet door de omgeving geleefd te worden maar zelf, van binnenuit, mijn leven vorm te geven?
- Hoe kan ik aandacht blijven geven aan voeding van lichaam, voeding in relaties en voeding van de ziel, zodat ik “schoon van binnen” blijf?
Pasen: Het vieren van Dood en Wedergeboorte
Dit archetypische thema zal de komende jaren in al zijn diepte vorm krijgen in het leven van duizenden mensen en vele organisaties en instellingen. Het is dus verstandig om je in dat thema te verdiepen en dat kan bij uitstek deze week en het komende paasweekend. Want het Paasfeest in de verschillende religies gaat daar over.
Het verhaal dat nu volgt is een korte bewerking van een briljante voordracht over Pasen van Hans Korteweg op 17 april 2003.
Het Christelijke Pasen
In dit rijke verhaal staat dood en wedergeboorte, verlies en opstanding, centraal. Het is een oermythe. Jezus is omringd door discipelen, die allemaal een verschillende gestalte hebben. Zo is Petrus een heel andere gestalte dan Judas, Johannes of Jacobus. Deze gestaltes verzamelen zich om de meester, het geestelijk centrum. Er is een kring van mensen die dit willen voortzetten, maar daar is de diversiteit en tegenstrijdigheid al in aanwezig. Daaromheen zitten de onverschilligen en de vijandigen.
Vragen: Staat er een geestelijk principe voor jou centraal in je leven? En wat vormt zich daar omheen?
De grote tegenstanders van Jezus zijn niet de armen van de geest, de onderdrukten, de mensen die het moeilijk hebben. De grote tegenstanders zijn de machthebbers. Dit zijn de mensen die menen te weten hoe het zit, deskundigen, en die kun je verdelen in twee grote groepen: de godsdienstige tegenstanders, de Farizeeërs en schrift-geleerden en de Romeinse machthebbers. Deze twee krachten werken vaak samen en dit leidt tot de kruisiging van de Christus. Daarachter bevindt zich een massa, die is uiteindelijk doorslaggevend, en wordt aangestuurd door de twee groepen machthebbers. Die willen alleen maar dat er verder bestuurd kan worden onder hun leiding.
Het drama van Pasen laat zien dat Jezus Christus verliest. De enige in het hele verhaal die helemaal goed is wordt ter dood veroordeeld en gekruisigd. Kennelijk wint het wereldse het steeds weer van de essentie. Dat vertelt het paasverhaal en dat kan ervoor zorgen dat een grote moedeloosheid toeslaat.
Vragen: wat is het allerbeste, de essentie, dat jij in je hebt? Kan dat overleven in deze tijd? Wat zijn de vijanden van dat allerbeste in je?
Als dit wordt toegepast op de mens dan verliezen we en als er iets is wat we niet willen, is verliezen. Het ‘ik’ wil niet verliezen, want op verlies volgt niet alleen de woestijn, maar werkelijke ondergang. Ondergang wil het ‘ik’ niet. Het denkt dat het door de boel in de hand te houden en te overzien, de ondergang buiten de deur kan houden. Het ‘ik’ heeft geen vertrouwen in het leven. Het vertrouwt er niet op dat het ooit nog goed kan komen wanneer het niet langer de touwtjes in handen heeft. Dit is ons diepste lijden, waarin we tegen beter weten in toch willen blijven controleren. Wanneer de controle wordt stukgeslagen verdiept onze persoonlijke lijdensgeschiedenis zich verder.
Vragen: Waar heb je geen controle meer over? Wat denk jij te gaan verliezen in de komende maanden? Hoe ziet voor jou de woestijn eruit?
Het paasverhaal vertelt dat er iets geboren wordt, wanneer het verlies tot op de bodem wordt doorleefd. Er krijgt iets vorm dat tot nu toe onmogelijk leek. Dat is niet te beschrijven, omdat het een mysterie is. Het stemt overeen met de blik van de persoonlijkheid, want de persoonlijkheid denkt altijd in causale methodes: “als ik dit doe, dan komt er dat”. Hier wordt verteld dat datgene waar je het meest naar verlangt niet komt wanneer je iets doet, maar wanneer je niets doet. Daarin kan datgene waar je geen ‘ik’ meer tegen kunt zeggen geboren worden. Daarin gaat de nachtmerrie die je je had voorgesteld voorbij.
Dat is het wonder van Pasen.
Vragen: Welke ervaringen heb jij met “loslaten” en het ontstaan van een nieuwe werkelijkheid die je je niet had kunnen voorstellen?
Midden in het lijden kan dus vrijheid ontstaan en ervaar je hoe het leven werkelijk is. Dat klopt niet met allerlei kinderwensen en ook niet met een vleesgeworden nachtmerrie. Het blijkt dat de werkelijkheid volkomen anders is dan je je had kunnen voorstellen. Er valt een ander licht op alles wat er is.
Het Islamitisch Pasen
In de Islam staat in het paasverhaal Ibrahim’s offer centraal (Ibrahim is de aartsvader Abraham). In onze Christelijke cultuur gaat het verhaal over Abraham en zijn zoon Isaac, terwijl in de koran wordt gezegd dat het een verhaal over Ibrahim en zijn eerstgeboren zoon Ismaël gaat. Het verhaal gaat over de vader die van de Ene, van Allah, de opdracht krijgt om zijn geliefde zoon te offeren. En hij begeeft zich op weg om dat te doen.
De opdracht om de zoon te offeren aan de Ene, komt zowel in het Joodse als Islamitische verhaal via een droom of visioen. Een gruwelijke opdracht; je moet degene van wie je het meest houdt en die de toekomst is offeren. God, de Ene vraagt je om je toekomst aan hem aan te bieden, waarmee je voortbestaan is afgesneden en voorbij is. Dat offer wordt bij dit oer-feest in alle drie de religies gevraagd.
Wat gevraagd wordt is of je bereid bent om alles, wat volgens jou nodig is, zoals je nu bent, te kunnen continueren en aan te bieden aan God; aan het leven. Of zeg je: er is iets waar je niet aan mag komen, daar zet ik een muur omheen, want dat heb ik absoluut nodig. Dat is het recht van de persoonlijkheid, maar wanneer je het doet vier je geen paasfeest.
Vragen: Wat ben jij bereid aan continuïteit op te geven? Waar ben je zo aan gehecht dat je dat niet ter discussie wil stellen, d.w.z. ten koste van alles wil handhaven?
Dit verhaal is de basis van het offerfeest, waarbij een lam door het hoofd van de familie wordt geslacht. Dat lam is de vervanging van de zoon, want de zoon hoefde tenslotte niet geofferd te worden aan de Ene.
Het Paaswonder is dat de mens niet alleen zijn continuïteit kan loslaten, maar ook zijn grieven, zijn angsten en zijn bevredigingspatroon niet langer door zet. Dat is het sterven waar Pasen over spreekt.
Vraag: Wat kan jij laten sterven in deze tijd?
Wanneer je ervaart dat, terwijl je loslaat, het leven schenkend en gevend aanwezig blijft, komt er een feest: het lam mag geofferd en zelfs genuttigd worden. Vandaar dat bij het paasfeest altijd een maaltijd hoort.
De letterlijke betekenis van Pesach – Pasen – is: het voorbijgaan. Het lot dringt tot je door en je windt er geen doekjes om. En toch gaat het voorbij. Want er is iets dat sterker is dan het lot. Het wonder van het leven, de liefde, is sterker dan het lot.
Dat gedenken we met Pasen.
Het Joodse Pasen
In het Joodse Paasfeest (Pesach) staat het verlaten van Egypte centraal. De zonen van Jacob waren in een tijd van hongersnood in Egypte terechtgekomen. Aanvankelijk waren de farao’s hen goedgezind, maar gaandeweg veranderde dat. Steeds meer werden ze als slaven behandeld. Maar aan slavernij zit ook een andere kant. Het grote probleem van goed georganiseerde slavernij is dat de sociale voorzieningen uitstekend zijn. Dat zijn de vleespotten van Egypte. Dat is wat heden ten dage welvaart genoemd wordt.
En als je hieruit stapt, waar kom je dan terecht? Je wilt er wel uit, maar je weet dat wanneer je eraan ontsnapt, je in de woestijn terechtkomt. En in de woestijn is helemaal niets. Er zijn wel mensen die spreken over een beloofd land dat achter de woestijn ligt, maar ja, zijn dat niet gewoon fantasten of romantici? Spreken zij uit eigen ervaring of zeggen ze maar wat? Zegt je eigen gevoel dat er voorbij de woestijn een nieuwe werkelijkheid bestaat of niet? Wil je het risico nemen om het te onderzoeken? Dat gaat tegen alle gezonde verstand in!
En tegelijkertijd is er een grote vrijheidsdrang, een behoefte om voluit te leven en risico aan te gaan. Wanneer je dan toch binnen het systeem blijft en daar steeds weer in terug zakt, gaan zich rampen voltrekken: de plagen van Egypte.
Bij de tiende en laatste plaag zullen alle oudste kinderen sterven. Alle toekomstverwachting, vertegenwoordigd door het oudste kind, wordt afgesneden. Einde van een tijdperk.
Het licht is verdwenen. Een besef dat er meer is dan alleen de materiële wereld, is verdwenen. Dat is een vreselijke beproeving.
Door de plagen vond een sterke schifting plaats en werd Egypte een baarmoeder waaruit het volk van Israël geboren werd. Juist door de plagen werd de stem van Mozes gehoord en vond uiteindelijk de uittocht plaats.
Zo gaat dat ook bij de individuele mens. Op het moment dat er een geestelijk principe wakker is in de vorm van vrijheidszin of waarheidszin dat leidend wordt in je relaties gaat het schudden in je bestaan. Je merkt dat je in de situatie eigenlijk geen deelgenoot meer bent maar een buitenstaander. Dat is de schifting die plaats vindt. Maar ook dan nog zijn er innerlijke stemmen die belang hebben bij de continuering. Dat is het beslissende punt in elke crisis waarop je zegt: ik verdoof mij niet langer met allerlei middelen, omdat ik koste wat het kost mijn huidige bestaan wil continueren. Ik dien mijn eigen antwoord te vinden.
Dat is Pesach en daarin word je iemand anders. Vervolgens kom je inderdaad in de woestijn. Er is geen prikkel en maar weinig beloning. Heel weinig vertier en amusement en haast niets wat je kunt voorspellen en wat je kunt voorzien.
En dan worden midden in de woestijn richtlijnen gegeven. De eerste van die richtlijnen is een positief gebod (Exodus 20): Erken dit, Ik ben de Eeuwige, je God, die je heeft uitgevoerd uit het land Egypte, uit het slavenhuis.”
Vraag: Uit welk “slavenhuis” wens jij te vertrekken?
Datum: 16 april 2020
Van: Jaap Voigt
Aan: mensen met wie ik gewerkt heb.
Betreft: Brief 5: Verhouding tot het Coronavirus en de gevolgen daarvan
Wij zijn als mensheid nog maar nauwelijks aan een mondiale crisis begonnen (het gaat echt veel langer duren dan we kunnen vermoeden) of er gaan al geluiden op wat de wezenlijk betekenis van het Corona virus is, wat de mensheid ervan zal kunnen leren en hoe de toekomst er dan uit gaat zien.
Veel meningen zijn hoopvol gestemd, zij zien het virus als een “genade in vermomming” en anderen zien het als een uiting van het kwaad, de schaduw, in de wereld.
“Genade in vermomming”
In deze opvatting vertelt het virus ons welke vormen van collectieve krankzinnigheid, waar wij al decennia inzitten, dienen te stoppen. Zoals alle drukte op verschillende niveaus, die uitmondt in een burn-out van mensen en systemen of de idiotie van de aannamen waarop onze financiële/economische handelingen berusten, de mythe van de noodzakelijke continue economische groei, de klimaatcrisis, de luchtvervuiling, het denken dat beheerst wordt door eigenbelang van mensen, steden en landen, de invloed van de wapenhandel op de politiek of het massatoerisme.
Als we al deze zaken na deze crisis achter ons gelaten hebben, dan kunnen we aandacht schenken aan solidariteit met armen, vluchtelingen opnemen, het oorlogsgevaar uit de wereld helpen, de sloppenwijken opruimen en de honger bestrijden.
Conclusie: deze crisis zal ons bewust maken van onze vervormingen en er zal een betere wereld ontstaan.
Vragen: Wat vind jij hiervan? Wat spreekt je hierin aan en wat zijn je gevoelens van ongeloof bij dit uitgangspunt? Zijn die gevoelens een projectie van je eigen ongeloof of voel je het juist aan, gezien de historie van de mensheid?
Het virus als een uiting van de collectieve schaduw
Ik geef hier twee uitgebreide aanhalingen uit het interview, zodat je een idee krijgt waarover het gaat. Als je geïnteresseerd bent in Jung en de tijd hebt dan staat mijn bewerking van dit interview, dat mij aangereikt is door Maryan Bosman, in de bijlage van deze brief.
From an interview with Murray Stein, PhD by Rev. Dr. Robert S Henderson, both Jungian therapists.
MS: The image that comes to my mind is an Umbra Mundi, a “world shadow” hovering over us and infecting our psychic lives. I see this shadow spreading over the globe like a solar eclipse. The alchemical term for it is nigredo. The sun is covered by the shadow of death. It is the familiar stage that signifies the beginning of significant transformation. We are being asked to walk through the valley of the shadow of death. It is biblical. The question is: will we be able to use this experience for individuation? Or will it just pass like a bad dream of the night that when we awake, we are happy to be free from?
RH: What is Umbra Mundi and what are we learning from it?
MS: Umbra Mundi is a companion to Anima Mundi. Anima Mundi is the soul of the world, the divine within material cosmos. Umbra Mundi is its shadow. You could say it is the dark side of God, as Jung and many of his students have written about this unpleasant topic. Because it is archetypal it infects everyone.
Its most essential features are invisibility, universality, and numinosity. Because Coronavirus moves among us invisibly, is found on all continents, and strikes us as awesome and powerful, it represents the Umbra Mundi. We don’t know who has it or if we have it ourselves. It is everywhere, in all parts of the world, and it installs fear in the collective psyche, which we all feel. Moreover, as Rudolf Otto says about the numinous experience, it is awesome. The perception of Umbra Mundi makes us shudder. It is a mysterium tremendum et fascinans, and it infects us with a mysterious terror and sense of vulnerability. We are not in control, and it is cold and relentless.
Vragen: wat vind je van deze invalshoek? Wat vind je er goed aan en waar maak je mentaal en/of gevoelsmatig bezwaar tegen?
Wat mij betreft kunnen al dit soort “grote” gedachtegangen wel tot een vorm van opwinding en allerlei zinvolle en zinloze discussies leiden, maar zij helpen mij niet mijn bestaan NU te leiden. De vraag van mij ‘hoe blijf ik in deze periode een zinvol leven leiden?’ kan ik via deze gedachtegangen niet beantwoorden.
Stephan Bachelor (die prachtige boeken schrijft zoals “Boeddhisme zonder geloof”) drukt dit als volgt uit:
Het ruwe materiaal van de beoefening zijn wijzelf en onze eigen wereld, ons eigen dagelijks bestaan, die begrepen en getransformeerd moeten worden in overeenstemming met inzicht en waarden die wij toekennen aan het Leven zelf.
Hoe goed ik ook begrijp dat het bestaan vergankelijk en leeg is,
hoe levendig ik ook de intrinsieke vrijheid van de werkelijkheid ervaar,
hoe hartstochtelijk ik het lijden van anderen wens te verlichten,
als ik mij geen vormen van leven kan voorstellen die effectief reageren
op de situatie waar het nu om gaat, ben ik beperkt in wat ik kan doen.
In plaats van mijn eigen stem te vinden, die de unieke toevalligheid van mijn eigen situatie formuleert,
herhaal ik dan clichés en dogma’s van anderen en uit andere tijden.
In plaats van creatief deel te nemen aan de hedendaagse cultuur van het ontwaken, beperk ik mij tot het in stand houden van de cultuur van een verdwijnend verleden.
Vragen: Wat in je dagelijks bestaan, d.w.z. vandaag, deze dagen, deze week, vind je niet te verteren, word je onrustig van en raakt iets aan dat liever met rust gelaten wil worden? Benoem dat, zie dat onder ogen en accepteer dat je het voorlopig niet kunt oplossen. Houd de spanning van die instelling vast!! Probeer zo gewoon mogelijk te leven en bezie wat er gebeurt. Probeer ontvankelijk blijven voor het onverwachte.
Toewijding, verbeelding en afleiding
Alleen maar spanning uithouden is niet zinvol en lukt ook niet. Het gaat erom dat je parallel aan het uithouden van spanning de levensstroom die door je heen komt voedt en onderhoudt (in mijn termen in de vorige brieven “de verticale lijn”).
De vraag die daarbij helpt is: “waaraan ben je toegewijd?” Anders gesteld: wat vind je fijn om te doen, zomaar en om niet? Dat is voeding voor de ziel!
Wat ook helpt is het besef dat de wereld niet statisch is en jijzelf ook niet. Dat betekent dat: (vervolg Stephan Bachelor)
- je een geconcentreerd inzicht dient te verkrijgen in vergankelijkheid, dubbelzinnigheid en toevalligheid van je bestaan op dit moment. Dit zonder de moed te verliezen.
- de wereld uiterst dynamisch is, een onderling samenhangend geheel waar jij zelf ook deel van uitmaakt.
Dan word je vrij om steeds op een nieuwe manier met de wereld in contact te treden. Het realiseren van die nieuwe manier, die een voortdurend beroep doet op jouw oorspronkelijkheid, vraagt verbeelding. Bij dat laatste ligt de nadruk op een artistiek proces, meer dan op het oplossen van een probleem.
Oorspronkelijkheid is geen lang leven beschoren, de ontwikkeling van instituties volgt verbazingwekkend snel. Er vindt een toe-eigening plaats van het collectieve IK met de middelen macht, hiërarchie, geld, afhankelijkheid. Als de verbeelding onderdrukt wordt dan wordt het Leven afgesneden van de Bron. Dan versteent de cultuur.
Vragen: Hoe staat het met je verbeelding op dit moment? Of ben je gewoon hard aan het werk en kan verbeelding even geen aandacht krijgen? Komt je verbeelding nog aan bod ten behoeve van jezelf of wordt je verbeeldingskracht slechts gebruikt voor afwending in de vorm voor angstscenario’s en fantasieën?
Dat laatste bedoelde T.S. Eliot, de Engelse dichter, toen hij de toestand van mensheid beschreef als: “distraction from distraction by distraction” (afleiding van afleiding door afleiding)
Vraag: Herken je de afleiding bij jezelf? Hoe doe je dat en waar verdwijn je dan in?
(Vervolg Bachelor)
Als ik mijzelf wil scheppen, moet ik een ander beeld van mijzelf krijgen. Ik moet mijzelf niet zien als een vast en losstaand brok in een veranderende stroom van geestelijke en lichamelijke processen, maar als een vertelling die de processen transformeert tot een zich ontwikkelend verhaal.
Vraag: Wat is het verhaal dat zich in deze door jou heen ontwikkeld?
Het verschil tussen Onwetendheid en Niet-Weten
De waarheid is dat we geen idee hebben waar deze crisis toe gaat leiden.
Daarbij is het van belang te weten dat er twee soorten van “geen idee hebben” bestaan: Onwetenheid en Niet-Weten
Onwetendheid is reageren in vaste patronen, de patronen van de conditionering die generatie na generatie zijn door gedragen, dwz “God created me for me”. Als de Amerikanen bang worden, gaan ze wapens kopen, de Nederlanders WC papier, de Chinezen luisteren en handelen op Centraal Gezag, de Italianen hebben een lock-down met het leger in de straten, want anders wordt er niet geluisterd en de Nederlanders mogen nog in bepekte mate de deur uit en worden geacht aan dat idee mee te doen.
Wat voor een volk geldt, geldt voor een familie en voor een individueel mens. Onze conditioneringen worden heel zichtbaar in tijden van crisis.
Vragen: heb jij een idee van je eigen conditioneringen? Wat gebeurt er met jou als je de controle verliest en /of bang wordt?
Niet-Weten is terug gaan naar ongedifferentieerd zijn, zijn “als een pas geboren baby” zegt de Taoist, kijken in het mysterie van het Leven en de spanning uithouden, de persoonlijkheid als instrument voor het Goddelijke dwz “God created me for Him”.
Het uithouden van dit soort Niet-Weten komt voort uit de innige wens het Eeuwige en het tijdelijke weer te verbinden:
Tekst van Ellen Chen, in haar Engelse vertaling van de Tao Te Ching, over relatie tussen eeuwige en tijdelijke.
Er is een noodzaak om de wereld weer heilig te maken.
- Het Goddelijke is niet weg uit de wereld, maar is de pulserende levensstroom in de wereld.
- Tijd is niet de lineair bewegende afspiegeling van het Beeld van de Eeuwigheid in de wereld , maar is de ontvouwing er van in de wereld.
- Sterfelijke wezens zijn niet gescheiden van de oneindige Grond van het Bestaan, maar zijn de vervulling er van.
Vraag: Hoe geef jij vandaag-de-dag vorm aan deze wens, hoe klein of groot dan ook?
Dan ben jij, dan zijn wij, met iets anders bezig dan Christine Lagarde, CEO van de Europese centrale Bank (ECB), de regeringsleiders en ministers van financiën die met behulp van allerlei noodfondsen, gevuld zijn met “gecreëerd” geld, leningen verstrekken om “de economie op gang te houden”. Het enige resultaat van die acties is dat de schuldenlast van staten, van ondernemers, van ZZP’ers, van gezinnen, over de hele wereld, weer exponentieel zal toenemen. Met de banken als bemiddelende “pushers”.
De doelstelling daarbij is dat in de loop van volgend jaar de financieel economische wereld weer net zo draait als voor de coronacrisis, dwz dat alles zo snel mogelijk weer wordt als voor de corona crisis.
We zitten als mensheid en ieder van ons individueel dus werkelijk in een “catch” situatie: laat in Godsnaam Christine Lagarde en aanverwanten, de machthebbers, niet zegevieren. Tegelijkertijd zal de chaos van een economisch failliet van een heel systeem niet te overzien zijn. Die spanningsboog zal de komende weken en maanden alleen maar groter worden en de vraag over de volksgezondheid naar de achtergrond dringen. En ieder van ons zal er deel van uit maken.
Onderzoek naar wat mensen spijtig vinden in het aangezicht van de dood (Stephan Bachelor heeft ooit een workshop aan dit thema gewijd)
In alle brieven tot nu toe is het thema dood/afscheid / einde van een tijdperk op een aantal vlakken aan de orde geweest. Er is ooit een groot onderzoek verricht waarbij mensen die stervende waren gevraagd werd waar zij spijt van hadden als ze terugkeken op hun leven.
Er kwamen vijf onderwerpen naar voren:
- ik wou dat ik de moed had gehad om meer mijn eigen leven te leiden in plaats van tegemoet te komen aan wat anderen van mij verwachten.
- Ik wou dat ik niet zo hard gewerkt had.
- Ik wou dat ik de moed had gehad mijn gevoelens uit te drukken.
- Ik wou dat ik contact met vrienden/gelijkgestemden beter had onderhouden.
- Ik wou dat ik mijzelf had toegestaan gelukkiger te zijn.
Nu we in deze vreemde overgangsperiode zitten houdt niets ons tegen om een start te maken met het realiseren van deze vijf dingen.
De vragen daarbij zijn:
- Wat wil je in je leven? En waarin kom je tegemoet aan de verwachting van anderen?
- Werk je nu te hard en hoe wil je dat anders hebben? Denk er over na en maak een plan over hoe je het wilt hebben. Als je vervullend werk hebt sla je deze vraag over.
- Welke gevoelens heb je niet of nauwelijks geuit? Naar wie niet? En kan dat alsnog?
- Welke vrienden en gelijkgestemden heb je verwaarloosd? Kan dat hersteld worden?
- Waarin, waarmee en met wie mag je gelukkiger zijn? En wat belet je?
________________________________________________________________________________________
Als afsluiting van deze brief een gedicht van T.S. Eliot dat ik heel toepasselijk vind voor deze tijd (en kennelijk ook geldt voor andere tijden). Ik heb het zelf vertaald.
T.S. Eliot EAST COKER
(No. 2 of ‘Four Quartets’)
Wees stil zie ik tegen mijn ziel
Ik zei tegen mijn ziel, wees stil, en laat de duisternis op je neervallen
die de duisternis van God zal zijn. Net als in een theater
de lichten worden gedoofd, omdat er een andere scene komt
met een hol gerommel van vleugels, met een beweging van duisternis op duisternis
en wij weten dat de heuvels en de bomen, het vergezicht
en de stoutmoedige indrukwekkende facade allemaal weg gerold worden –
zoals, wanneer een metro te lang in de tunnel tussen stations stopt
en de gesprekken oplaaien en weg sterven in stilte
en je ziet dat achter ieder gezicht de psychische leegte dieper wordt
slechts de groeiende verschrikking van niets om over na te denken achter latend.
Of, zoals onder de ether, de geest zich nog bewust is maar bewust van niets –
zei ik tegen mijn ziel, wees stil, en wacht zonder hoop,
want hoop zou hoop zijn voor de verkeerde dingen; wacht zonder liefde,
want liefde zou liefde zijn voor de verkeerde dingen; en toch is er vertrouwen,
maar het vertrouwen en de liefde en de hoop wachten allemaal.
Wacht zonder gedachten, want je bent niet klaar voor gedachten:
Zo zal de duisternis het licht worden, en de stilte het dansen.
Fluister van voortgaande stromen en bliksem in de winter
van de wilde ongeziene tijm en de wilde aardbei,
het lachen in de tuin, de weerklank van de extase
die niet verloren is, maar verlangend, wijzend naar de
worsteling van dood en geboorte.
Datum: 23 april 2020
Van: Jaap Voigt
Aan: mensen met wie ik gewerkt heb.
Betreft: Brief 6: Verhouding tot het Coronavirus en de gevolgen daarvan
De stand van zaken
Ondanks enige verlichting van een paar maatregelen hebben we als collectief en als mens geen idee wat de toekomst brengen moge. We weten niet hoe lang dit gaat duren, festivals zijn in ieder geval tot 1 september verboden en onze vakantiebesteding is onduidelijk. De economische en sociale gevolgen zijn volstrekt onbekend. Hoeveel bedrijven, bedrijfjes, ZZP’ers gaan failliet en wat is de maatschappelijke impact daarvan? Hoelang kan een mens anderhalve meter ruimte om zich heen houden en nauwelijks sociale contacten hebben? Hoe het financiële beleid van Europa en de verschillende regeringen gaat uitpakken is een grote vraag. Het lijkt erop dat pas aan het eind van dit jaar een allereerste balans kan worden opgemaakt
Vraag: Hoe kijk jij tegen deze periode aan? Hoe lang gaat die periode volgens jou duren? Wat betekent dat voor jou?
Kortom: we zijn in een historisch overgangsperiode terecht gekomen en weten niet hoe dat zal aflopen. Daarmee worden we geconfronteerd met diepe menselijke thema’s, zoals afbraak van opgebouwde vormen (zaken, relaties, onroerend goed), schaarste, de vraag wat is genoeg om te overleven, solidariteit, macht, onzekerheid van het bestaan, dood en de verhouding tot de dood. Deze thema’s spelen altijd al, maar zijn nu weer actueel geworden.
Vraag: Welke thema’s spelen voor jou een rol in je leven nu?
Al deze thema’s zijn archetypisch, zij horen bij de mensheid en ieder mens wordt uitgenodigd om in de tijd waarin hij leeft een persoonlijk antwoord op een aantal van deze thema’s te vinden. Onze individuele en collectieve persoonlijkheid probeert dezer dagen nog uit alle macht een vorm van controle te suggereren, maar vroeg of laat zal mens na mens, groep na groep, land na land een onzekerheid onder ogen moeten zien zonder een passend antwoord te hebben. Tenzij je je afwendt van wat er plaats vindt en blijft doen alsof er niets aan de hand is. Dat is werkelijk een optie en ik denk dat veel mensen daar voor kiezen. De persoonlijkheid is buitengewoon vindingrijk als hij/ zij iets niet wil zien en ervaren.
Vraag: Hoe is jouw persoonlijkheid bezig zich af te wenden?
En JA, op een goed moment, over één, twee jaar of langer zal deze crisis weer verleden tijd zijn en zullen er wel een paar dingen veranderd zijn. De historie van de mensheid heeft altijd laten zien dat na crises er niet veel veranderd, mensen blijven mensen en oude patronen keren snel weer terug, wellicht in een nieuw jasje. De vraag of we pessimistisch of optimistisch zijn voor de toekomst is wat mij betreft een irrelevante vraag. Ik zelf ben het één noch het ander, ik ben neutraal.
Het gaat er mijns inziens om dat wij ons wenden tot “het dagelijks brood”, wat er nu dag voor dag en week voor week doorleefd dient te worden, soms zelfs uur voor uur. Net als altijd is dit weer een goede gelegenheid om het Leven in zijn vele facetten te be-oefenen. Dat is in geestelijke termen “het gaan van een Weg”.
Vraag: Ben je je bewust dat je vandaag-de-dag iets doorleeft dat van belang is voor je? Wat is dat?
Mythen
In brief 4 rond Pasen heb ik iets over het Joodse Paasfeest gezegd en dat vraagt nu om verdere uitwerking, omdat de woestijntocht, zoals beschreven in Exodus, te zien en te ervaren is als een mythe die heden ten dage relevant is.
De woestijn is immers een gebied waar je je niet kan vestigen, waar je alleen maar stap voor stap doorheen moet lopen zonder precies te weten waar je heen gaat, waar er meestal geen oriëntatiepunten zijn, waar het kaal is, waar iedere nieuwe dag nieuwe onzekerheden met zich mee brengt, waar de menselijke verhoudingen en de verhouding tussen de mens en God op scherp komen te staan. En de schoonheid van de sterrenhemel extatisch is.
Maar voor we dit verhaal verder gaan bespreken wil ik eerst iets zeggen over de mythe in het algemeen en de waarde van mythen voor deze tijd. Dat doe ik omdat het onderzoek naar mythen één van de middelen is om de verticale lijn in je bestaan te openen en te onderhouden (zie brief 1 en 2).
Inleiding Mythen
Synoniemen Mythe: godenverhaal, fabel, kletspraat, leugenverhaal, verdichtsel, overlevering, legende, parabel, sage, sprookje, verhaal, vertelling.
Mythen verontrusten, maken de mens wakker, starten onderzoek naar het menselijk bestaan, zijn onoplosbaar, raken in het hart en zetten de mens in beweging.
Vergis je niet, in oude mythen worden diepe, tijdloze menselijke thema’s aangekaart, waarmee we als mensheid blijven worstelen. Oude mythen bevatten thema’s die voor de mens blijvende raadsels beschrijven. Toch zal iedereen een eigen antwoord moeten vinden op en leren omgaan met deze raadsels. Dat proces, het aangaan van een verhouding tot het onoplosbare Mysterie van het bestaan, is het meedogenloze slijpingsproces dat het leven op aarde is. Het is de enige mogelijkheid om uiteindelijk dat Mysterie van het Leven dat Onbeschrijfelijk, Onnoembaar en Onverwoestbaar in jezelf te vinden. Dat is de niet-materiele staat van zijn, midden in het leven van alledag, waar blijvende vrede heerst.
Vraag: Geloof je of Weet je, dat zoiets werkelijk bestaat?
Uit: “Resurrecting Jesus” van Adyashanti
In de hedendaagse Westerse cultuur zijn we analfabeet geworden wat betreft de taal van de mythe. Wij zijn alles vergeten over wat de mythe aan waarheid in zich heeft en de betekenis die zij overdragen. Mythes gaan niet over feitelijke of historische waarheden, maar over een diepere waarheid. In vroeger tijden zagen de mensen mythes in een ander licht – als een voertuig dat een subtiliteit en een rijkdom aan ervaring in zich heeft en overdraagt, die eenvoudigweg niet kan worden overgebracht door lineaire en conceptuele vormen van taal.
Natuurlijk is de krachtigste weg om een diepe waarheid over te dragen, de directe ervaring. Dat is waar geestelijkheid in essentie over gaat, dat wil zeggen dat waar een directe ervaring van het Onnoembare en dus van datgene waar de uiterlijke vormen van geestelijke beoefening naar verwijzen, uit jezelf voortkomen.
Maar er bestaat ook een weg van overdragen op een uiterst diep en subtiel niveau van waarheden en ervaringen die niet kunnen worden uitgedrukt door een logische en feitelijke taal. Die weg wordt bewandeld in de mythe, die tegelijkertijd werkt op vele niveaus, meerdere waarden bevat, metaforisch is en die met zingeving speelt.
Geestelijke waarheid kan niet overgebracht worden door feiten. Het is door het lezen van mythen dat er toegang verkregen wordt tot de ware gift van het verhaal: dat is het Mysterie van ons bestaan en het mysterie van het bestaan van God.
Voorbeelden
Mythen die herkenbaar zijn te maken in het leven van de mens
Christus verhaal, Job, Orpheus, Oedipus, de Uittocht uit Egypte, de Woestijntocht, Overdracht van Mozes naar Yoshua, van Profeet naar Generaal en de verovering van het Beloofde Land, Plato Symposion met verhalen van de Liefde, Jacob’s strijd met de Engel, enz. enz.
Verhalen van de aardse werkelijkheid met mythische proporties
Gaza en Israël, Holocaust, vluchtelingen stromen, vluchtelingen kampen, oorlog in Syrië, persoonlijkheidsveranderingen door gebruik van medicijnen, de Olympische Spelen, de hoogste top halen in de bergen, verhalen van helden, van ontdekkingsreizigers, enz. enz.
Vraag: Welke mythen raken jou en weet je waarom?
Exodus: Uittocht uit Egypte als model voor heden ten dage
Corona virus 2020
Je kunt Exodus lezen uit de Bijbel, de Thora of een verhaal er over opzoeken. Dat is allemaal op internet te vinden. De nummers die aangegeven worden zijn de hoofdstukken en verzen uit Exodus.
Deze mythe gaat over een uittocht, het leiderschap van Mozes en Aäron, een tocht door de woestijn, een volk dat klaagt, een verbond met God, een terugval in de vorm van de aanbidding van een Gouden Kalf, herstel van het verbond en een vormgeving in de wereld van dit verbond met een tabernakel, een ark en vele attributen.
Het verschil met de huidige situatie is dat niet alleen de onderdrukten maar iedereen een uittocht uit zijn normale bestaan ervaart. De uittocht van heden ten dage kan op twee manieren beleefd worden. Ten eerste kan vastgehouden worden aan het idee dat alles zo snel mogelijk weer het oude dient te worden. Dat wil in termen van deze mythe een terugkeer naar de slavernij van Egypte zeggen. Ten tweede kan deze periode beleefd worden als een woestijntocht waarin we de slavernij van Egypte achter laten en onzekerheid tegemoet gaan, met wellicht een Beloof Land als einddoel (maar daar gaat dit verhaal nog niet op in).
Deze brief is gericht aan mensen die met de tweede mogelijkheid bezig willen zijn.
De vragen die ik stel zijn mijn persoonlijk vragen, waardoor ik iets over de zingeving van deze tijd kan onderzoeken. Wellicht heb jij andere vragen, andere invalshoeken met ander interpretaties. Mijn bedoeling is dat iedereen zijn eigen weg baant in deze mythe. Ik heb veel aspecten aangestipt en neem er uit wat je aanspreekt.
Het verhaal en de vragen:
Egypte: ”Er is een nieuwe koning in Egypte die Jozef niet gekend heeft” dat wil zeggen de oorspronkelijke relatie is er niet meer, er is een “nieuwe baas”. Het volk is talrijk en er vindt op drie manieren onderdrukking plaats:
- onderdrukking door het volk zware slavenarbeid op te leggen (1:8-14);
Vraag: Wat doe / deed jij in je leven en werk wat jij niet zou doen als je vrij was.
- door het geven van de opdracht aan de vroedvrouwen Sifra en Pua om alle jongetjes die geboren worden te doden (1:15-21);
Vragen: Welke nieuwe ideeën, welke vernieuwing die jij wilt brengen wordt om zeep geholpen en wie helpt je nog?
- door het hele Egyptische volk te gebieden om alle jongetjes die geboren worden in de Nijl te werpen (1:22). Dat betekent immers het uitroeien van een de hele volgende generatie.
Vraag: Op welke vlakken wordt jouw toekomst afgesneden door de “wetten en gewoonten” van de collectiviteit waar je deel van uitmaakt?
Wat duidelijk wordt, is dat de pogingen van de farao om de uitbreiding en vernieuwing tegen te gaan, steeds heftiger en agressiever worden: het gaat van dwangarbeid, slavernij tot ‘Endlösung’ van pasgeboren jongetjes.
Vragen: Ervaar je onderdrukking van je oorspronkelijkheid / van je ziel? Is dat erger geworden in de laatste jaren?
Vragen: Hoe word jij beïnvloed door vervormingen die “normaal’ geworden zijn in de wereld en die ons dagelijks leven mede bepalen? Hoe kan je dat veranderen? Bijvoorbeeld: alle drukte op verschillende niveaus die uitmondt in een burn-out van mensen en systemen of de idiotie van de aannamen waarop onze financieel /economische handelingen berusten, de mythe van de noodzakelijke continue economische groei, de klimaat crisis, de luchtvervuiling, het denken dat beheerst wordt door eigenbelang van mensen of het massatoerisme.
Wat worden jouw nieuwe prioriteiten?
‘(niet) laten gaan’
Exodus 2:23-11:10 kan als een eenheid worden gezien. Het kernwoord van deze verhaaleenheid is het werkwoord “(niet) laten gaan” van het volk Israël door de farao. Dat werkwoord loopt als een rode draad door deze hoofdstukken heen. Alle plagen zijn niet voldoende om het volk te laten gaan, pas als de tiende plaag ten uitvoer wordt gebracht mag het volk vertrekken.
Vragen: Hebben mensen of ideeën jou belet om te vertrekken uit een onprettige situatie?
Wat laat jij niet gaan alhoewel de situatie steeds onprettiger wordt? Ken je dat in je leven? Hoe erg moet het bij jou worden voordat je kapt met een situatie?
Plagen:
Plaag 1: water in bloed veranderd (14-25) / Plaag 2: kikkers (1-15) / Plaag 3: muggen (16-19)/
Plaag 4: steekvliegen (20-32)/ Plaag 5: vee sterft (1-7) / Plaag 6: zweren op mens en dier (8-12) / Plaag 7: hagel (13-35)
Farao zal Gods kracht zien (16) / Jehovah’s naam wordt bekendgemaakt (16)
Plaag 8: sprinkhanen (1-20) / Plaag 9: duisternis (21-29)
Tiende plaag: Alle eerst geborenen zullen sterven (mens en dier)
De aankondiging van die plaag leidt er nog niet toe dat de farao het volk laat gaan (11:1-10), maar dat is wel het geval als de plaag ook tot uitvoering wordt gebracht (12:29-42). Ook de Egyptenaren dringen erop aan om het volk Israël snel het land uit te laten gaan (12:33).
Vragen: Wat zijn plagen voor jou? Hoe zien die er vandaag de dag voor jou uit?
Het leiderschap ligt bij de Mozes figuur die zich niet bekwaam acht deze opdracht uit te voeren. In samenwerking met zijn broer durft hij het wel aan. Tekenen in de woestijn ter oriëntatie zijn een wolk- en vuurkolom, respectievelijk overdag en ’s nachts.
Vraag: Wat is het geestelijk leiderschap dat jou leidt en welke hulp heb je nodig? Wat zijn voor jou tekens dat je goed zit in tijden van onzekerheid? Hoe ziet jouw baken er uit?
Uittocht, Schelfzee / wonder / Egyptenaren gedood / Israël stelt vertrouwen in Jehovah 14:(29-31)
Vraag: Waarop vertrouw je nu?
Woestijn
Drie woestijnen (Sur [15:22-27], Sin [16:1-18:27] en Sinai [19:1-40:38) (met Kanaän als doel)
- Volk klaagt over voedsel en water tekort, wordt gehoord en opgelost – Kwartels en manna (13-21) / Geen manna op sabbat (22-30)
- Water bij Horeb, woestijn van Sin, Mozes in het nauw door het volk, Mozes noemde die plek “Massah-oeMeriwah – beproeving en ruzie”
Vraag: Welke beproevingen en onenigheden maak jij mee?
- Aanval en nederlaag Amalekieten(8-16)
De Amelakieten staan voor alles dat niet goed is.
Vraag: welke aanvallen van het niet goede maak je mee?
18 Komst schoonvader en vrouw van Mozes komen. Jethro en Zippora (1-12) / Jethro’s raad om rechters aan te stellen (13-27) / Volk geheiligd om naar God te gaan (14, 15)
Decentralisatie door gevoerd 1000, 500, 100, 50, 10.
De Wetten
20 De tien geboden (1-17) / Israël vol ontzag door schouwspel (18-21) / Instructies voor aanbidding (22-26)
21 22, 23 Rechterlijke beslissingen voor Israël over vele zaken
Vraag: Welke levenswetten leer je in deze perioden kennen? Welke activiteiten helpen je om bij jezelf te blijven? Is er een verschil met vroeger hoe je nu met anderen om gaat?
24 Volk is bereid zich aan verbond te houden (1-11) / Mozes op berg Sinaï (12-18)
Vraag: Hoe onderhoud je het verbond met het geestelijke principe dat je leidt?
Vormgeving van verbond: Tabernakel, ark, de tafel, de lampenstandaard, etc 25 tot en met 31
Vraag: Welke vormen zijn er in jouw leven waarmee je het verbond onderhoudt?
Terugval en herstel
32 Aanbidding gouden kalf (1-35) / Mozes hoort vreemd gezang (17, 18) / Mozes smijt stenen platen stuk (19) / Levieten trouw aan Jehovah (26-29)
33 God geeft terechtwijzing (1-6) / Tent van samenkomst buiten kamp (7-11) / Mozes wil Jehovah’s majesteit zien (12-23)
34 Nieuwe stenen platen gemaakt (1-4) / Mozes ziet Jehovah’s majesteit (5-9) / Details verbond herhaald (10-28) / Mozes’ gezicht heeft stralende glans (29-35)
Vraag: Hoe ziet jouw Gouden Kalf er uit? Hoe keer je weer terug naar de rust en de stilte van je geestelijk centrum?
Datum: 4 mei 2020
Van: Jaap Voigt
Aan: mensen met wie ik gewerkt heb.
Betreft: Brief 7: Verhouding tot het Coronavirus en de gevolgen daarvan
Afronding eerste fase
De afgelopen zes weken ontvingen jullie ieder week een brief. Dat ontstond gewoon en ik vond het fijn om ze te schrijven. Als vanzelf kwam er een soort ritme waarin ik dinsdag startte met de onderwerpen van de brief, woensdag schreef en donderdag laatste correcties maakte en de brief verstuurde. En vrijdag had ik “vrij”, wat dat ook moge betekenen in deze tijd en op mijn leeftijd. Over conditionering gesproken!
In deze zevende week ging dat plotseling niet meer; onderwerpen genoeg, vragen genoeg, maar ik kreeg er geen lijn meer in en geen vat meer op en de dagen gleden voorbij. Na steeds nieuwe pogingen werd ik tot stilstaan gedwongen. Wat is of was er aan de hand?
Was dit mijn probleem, mijn conditionering of was ik een belichaming van een algemene stagnatie? Heb ik eigenlijk nog wat te melden over deze crisis? Heb ik nog een bijdrage te leveren aan bewustwording of doe ik dit om mijzelf bezig te houden?
Als ik jullie niet eerder zes brieven had geschreven dan was wat er nu door mij heen gaat geen reden om jullie te schrijven. Dat zou lastig vallen zijn.
Maar ik stuur deze brief toch omdat ik na een paar dagen sudderen zie dat de stagnatie die ik ervaar het einde is van een eerste fase en er een begin van een volgende fase ontstaat.
Ik zal proberen dit verder onder woorden te brengen.
In de eerste zes brieven werden ideeën, concepten en gedachtegangen geïntroduceerd, die uitmondden in vragen voor onderzoek. De zin daarvan was om:
- thuis te raken in een overgangsgebied vol onzekerheden.
- te oefenen met het aanzien van ontwikkelingen zonder een antwoord te weten.
- te inventariseren wat wij zelf in huis hebben om onze interne vrede te voeden en te behouden te midden van een toenemende spanning.
- de verdieping van een verticale lijn die ons helpt om aangesloten te blijven op een levensstroom.
Het is nu, na zeven weken wel duidelijk: We zijn individueel en collectief in een hele grote overgang terecht gekomen en we weten niet hoe dat af gaat lopen. De uitkomst en daarmee de toekomst is werkelijk op vele vlakken onzeker. Er is een besef ontstaan dat er geen ontkomen meer aan!
De volgende fase
De algemene sfeer heb ik al in de eerste brief weergegeven maar die sfeer wordt nu heel concreet. Ik schreef toen, op 18 maart:
Maatschappelijk en economisch/financieel zullen we in onbekend gebied terecht komen waar de woorden als ontwrichting, niet-weten, minder van alles, afbouw, verlies en dood een grote rol zullen spelen. Kortom alle concepten die door de (collectieve) persoonlijkheid gehaat en ontkend worden komen aan de orde.
Ik zie drie niveaus ontstaan. Het eerste is heel dicht bij huis met vragen over het eigen bestaan. Ik neem aan dat de brieven tot nu toe hebben bijgedragen om hier een inzicht in te krijgen.
Het tweede is op hele grote schaal, een regio, een land of de wereld, met vragen over wat wij van deze crisis leren en hoe wij onze maatschappij willen inrichten als de crisis afgelopen is.
Het derde niveau is de tussenlaag dat de twee genoemde niveaus moeten verbinden.
Op hele grote schaal
Al sinds de bankencrisis van 2008 ben ik van mening dat de wereld als geheel in een collectieve psychose terecht is gekomen. Bij een neurose is er meestal nog een gezond gedeelte waar iemand op aan te spreken is en van waaruit een herstel plaats kan vinden. Bij een psychose gaat het verder dan dat. Dan is er geen aanspreekbaarheid meer, destructieve processen gaan hun eigen gang en kunnen niet meer worden bijgestuurd. Die kunnen hoogstens gedempt of afgeremd worden. Een mens in die situatie leeft in een afschuwelijke benauwde werkelijkheid en houdt dat uit met behulp van verslavingen en medicijnen. Onze collectiviteit zit nu in hetzelfde parket.
Ik zou het een absolute ramp vinden als we “teruggaan naar het oude”. Dan hebben we ons afgewend van wat er vóór de crisis aan de hand was en hebben we deze huidige crisis dan niet doorleeft en benut. Ik begrijp dat wij als collectief in het stadium zitten dat we de schade onder ogen gaan zien, maar ik hoor heel weinig over een visie op de toekomst waar we nu ons handelen op kunnen gaan richten. Met dezelfde toewijding waarmee we nu samen proberen het coronavirus te bestrijden.
De Tussenlaag
In de laag tussen de individuele mens en een groter geheel zoals een buurt, stad, land, regio of een continent opereert “de maatschappij” met zijn talloze instituten en organisaties om vorm te geven aan wensen van “onderaf” en richtlijnen van “bovenaf” te implementeren.
Alles is hier gericht op zekerheid van primaire levensbehoeften, continuïteit en veiligheid, kortom het geruststellen van de persoonlijkheid.
Met die tussenlaag, de relatie tussen individu en collectiviteit, heb ik mijn hele leven een haat-liefde relatie gehad. Mijn eerste boek dat Hans Korteweg samen met mij schreef en dat in 1986 uitkwam was getiteld: “Helen of delen, Transformatie van mens en organisatie”.
In 1989 kwam ik tot de conclusie dat ik nog nooit een organisatie heb zien transformeren, in de zin van wat ik onder transformatie versta.
Hoewel ik besef dat vele mensen die in verschillende organisaties werken een noodzakelijke rol uitoefenen en daarin ook vervulling vinden, heb ik er zelf nooit in kunnen werken. Hoogstens kon ik als adviseur op bepaalde momenten een impuls geven.
Mijn zoektocht en vervulling in dit leven ligt ergens anders dan als functionaris in de tussenlaag.
Terug naar het mens-zijn
Uitgangspunten:
In de brieven tot nu toe is het duidelijk geworden dat ik een verticale lijn en een horizontaal vlak in het leven onderscheid. De verticale lijn in ons bestaan komt voort uit een besef dat Eenheid, God, ook in ons huist en dat daar verbinding mee te maken is; we kunnen aangesloten raken op een immaterieel principe dat Leven schenkt.
In het horizontale vlak speelt zich de omgang met mensen en situaties af en daarin komen wij onze conditioneringen tegen die lijden veroorzaken. Dat helpt ons bij het aangaan van een zuiveringsproces in onszelf.
De Eenheid die ik ervaar in de verticale lijn maakt van “mij” een uniek instrument en daarmee kan ik mij uitdrukken in de wereld, het horizontale vlak. Dan vervul ik een functie, waarmee ik in mijn levensonderhoud kan voorzien.
De uitgangspunten zijn dus:
Rusten in de Natuurlijke Staat (het Zelf, het Onnoembare, wandelen met God)
en Instrument zijn (het uitoefenen van een functie)
Rusten in de Natuurlijke Staat
Dan ervaar ik stilte, ruimte en leegte waar ik in kan rusten. Er hoeft dan niets meer, alles is “om niet” en er is vrede. Ik schreef in een vorige brief: “Dan ben je buiten de tijd en verbonden met de eeuwigheid. Het denken is opgehouden en er is geen enkele spanning.”
Die momenten zijn een woordeloos wonder en dat zal ik nooit kunnen uitdrukken. Dat kan ook niet, het is een staat van zijn.
Wat mij helpt om daar te komen is:
- Ademhalingsoefeningen en Meditatie.
- Teksten uit de bronboeken van geestelijke tradities en het commentaar daarop door de eeuwen heen tot mij nemen. Dan kan ik die geestesgesteldheid worden!
- Het werk van kunstenaars en het verdiepen in hun leven waaruit de expressie als noodzaak moest voortkomen.
Het blijkt dat ik daar niet kan blijven, ik “incarneer” steeds weer. Ik scheef hier een paar jaar geleden een gedicht over:
Waarom kan ik daar niet blijven?
Ik was er, waar het goed was,
waar alles klopte en ik klopte mee.
Ik was er, waar geen afstand was,
alleen maar Ruimte en ik loste op.
Ik was er, waar geen tijd was,
alleen maar eeuwigheid.
Waarom kan ik daar niet blijven?
Ik kende alle bomen en ieder blad,
en zij kenden mij.
Ik keek en de stenen kregen kleur,
de rivier een zilver lint,
de aarde kreeg een geur
en mensen werden licht.
Woorden welden op in mij
en ik was blij,
met het zicht van een kind.
Waarom kan ik daar niet blijven?
Ik ervaar een instrument zijn van het Onnoembare en dat wordt via functies zichtbaar in de wereld. Ik wens ook zichtbaar en vindbaar te zijn. Zoals Han-shan (Daoïstische dichter aan het einde van de T’ang dynastie) schreef:
Als je stil zit en nooit spreekt,
Welke verhalen zal je dan achterlaten voor jonge mensen om door te vertellen?
Als je jezelf opsluit in het struikgewas van het bos,
Hoe kan de zon van wijsheid dan naar buiten schijnen?
Geen uitgedroogd karkas kan de hoeder van de Weg zijn,
Wind en vorst brengen ziekte en een vroege dood.
Ploeg met een os van klei in een veld van steen
En je zult de dag van de oogst nooit meemaken!
Rond het centrum van de stilte zijn door het Leven zelf in de loop van de tijd in mij archetypische functies uitgebeiteld: onderzoeker, leraar, speler, organisator, artiest.
De onderstaande beschrijving over mijzelf dient als voorbeeld om zelf over dergelijke functies na te denken.
Onderzoeker
Mijn veld van onderzoek is mijn eigen leven en de situaties waarin ik terecht gekomen ben. Ik ben bezig om hetgeen mij in mijn leven overkomt uit te zoeken en te verteren. Mijn dagelijks leven is dus mijn onderzoeksveld en daarmee probeer ik iets te weten te komen over de algemene wetmatigheden van het Leven hier op aarde met de vraag: “wat voor plek is dit?”.
Verwante functies: verkenner, ontdekkingsreiziger, zwerver, pionier
T.S.Eliot zegt:
‘We shall not cease from exploration
And the end of our exploring
Will be to arrive where we started
And know the place for the first time’
Ontdekkingen draag ik, als leraar, over aan anderen die dat horen willen.
Leraar
Het gaat mij over het openhouden van een geestelijke weg, vooral in maatschappelijke overgangssituaties. Ik sluit aan bij het tijdloze, mythische verhaal van de Leraar omdat ik het niet kan laten om kennis en ervaring over te dragen aan een volgende generatie en aan allen die dat horen willen. Het gaat over het doorgeven van oer-waarheden en wetmatigheden van het leven zelf.
Ik houd de weg naar inspiratie open door oude geesteswetenschappen en oer-mythes over menselijkheid herkenbaar te maken in deze tijd.
Verwante functies: Leerling, coach, therapeut opleider, trainer.
Speler
Als speler weet ik dat ik in een afgebakende ruimte mijzelf kan vergeten en daarmee boven mijzelf uit kan stijgen. Met behulp van publiek (stadion, klas, zaal) wordt het energieveld groter. Die energie kan gebundeld worden en dan kan ik iets “doorgeven” dat vreugde en opluchting bij het publiek of de toehoorder teweeg brengt.
Verwante functies: acteur, kind-zijn, buitelaar.
Organisator
Ik houd van orde, van het stellen van prioriteiten en die waarmaken in mijn agenda, van planning zodat ik mijn activiteiten goed kan voorbereiden. Ik ben altijd op tijd bij een afspraak. Ik vind het leuk om een groep te organiseren rond een thema. Ik houd van ruitjespapier, waar de dingen overzichtelijk op staan.
Verwante functies: coördinator, opbouwer, spelmaker
Artiest
Ik ken de worsteling met de stof, met een thema, met een probleem en de wens het “op te tillen” zodat er licht in en op gaat schijnen; de wens dat er weer ruimte komt en dat met anderen te delen. Ik heb de innige wens dat proces uit te drukken zodat wat ik meemaak verstaanbaar wordt.
Ik heb de gave van het gesproken woord als expressiemiddel gekregen en geef dat vorm in lessen, lezingen, opleidingen en persoonlijke gesprekken. Daarnaast schrijf ik graag en maak ik gedichten.
Ik word sterk geïnspireerd door andere kunstenaars, dichters, schrijvers, schilders, “performance kunstenaars” en architecten. Ik besteed veel tijd aan het werk en de wonderlijke levens van kunstenaars waaruit dit werk voortgekomen is.
Vraag: Wat zijn jouw archetypische functies? Die je dus ten allen tijden en onder alle omstandigheden zal blijven uitoefenen en waarvan de vorm soms nog niet bekend is)
Afsluiting
Dit is waarmee ik het in deze tijd en in deze wereld moet doen en daar ben ik tevreden mee en dankbaar voor.
Beste mensen, deze brief is het resultaat van een aantal dagen innerlijke strijd, waarin ik moest erkennen dat er een fase voorbij is en ik het nieuwe nog niet helemaal weet. Met deze brief probeer ik een nieuwe toon te vinden en een nieuw veld te betreden. Dat moet in de komende weken en maanden weer verder vorm krijgen door het leven zelf. Daar moet ik geen druk op zetten. Ik denk dan ook dat jullie niet meer iedere week een brief van mij ontvangen. Ik houd jullie op de hoogte van hetgeen mij inspireert.
Ik wens je alle goeds in deze vreemde tijd en mocht ik je bij kunnen staan dan hoor ik graag van je, mail mij dan.
Hartelijke groeten van
Jaap